Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ  

2.

          Ο πολιτισμός στον οποίο ζούμε και που φορμάρει τις ποικίλες αντιλήψεις μας για τον κόσμο, στην πραγματικότητα δεν περιλαμβάνει την έννοια της αμαρτίας.  Γιατί αν αμαρτία είναι πρώτα απ’  όλα , η πτώση του ανθρώπου από μένα απίστευτο   ανώτερο ύψος και η άρνηση της «υψίστης κλήσεώς « του, τι μπορεί όλα τούτα να σημαίνουν σ ένα πολιτισμό ο οποίος αγνοεί και αρνείται αυτό το «ανώτερο ύψος» και αυτή την «κλήση» ;  Σ’ έναν πολιτισμό που ορίζει τον άνθρωπο όχι από «άνω» αλλά «κάτω» ;   Σ’ έναν πολιτισμό που, ακόμα και όταν δεν αρνείται ανοιχτά το Θεό , είναι ουσιαστικά υλιστικός από την κορυφή ως τα νύχια ; Σ’ έναν πολιτισμό  που σκέπτεται για τη ζωή του ανθρώπου μόνο σε σχέση με τα υλικά αγαθά και αγνοεί τη μεταφυσική κλήση ;  Αμαρτία για έναν τέτοιο πολιτισμό θεωρείται, επομένως, η φυσική «αδυναμία» που οφείλεται συνήθως σε «ανωμαλία» και που, με τη σειρά της, έχει κοινωνικές ρίζες και, έτσι, μπορεί να αντιμετωπιστεί από μια καλύτερη κοινωνική και οικονομική οργάνωση.  Για το λόγο αυτό ο σύγχρονος  άνθρωπος, ακόμα και όταν εξομολογείται τις αμαρτίες του δεν μετανοεί.

        Ανάλογα με το πώς καταλαβαίνει τη θρησκεία, ή απαριθμεί εξωτερικά τις τυπικές παραβάσεις των νόμων ή φορμάρει τα «προβλήματά» του ανάλογα με τον εξομολόγο, περιμένοντας από τη θρησκεία κάποια θεραπευτική  αγωγή η οποία θα τον κάνει πάλι ευτυχισμένο και καλοβολεμένο.  Σε καμιά από αυτές τις περιπτώσεις δεν έχουμε μετάνοια’ μια μετάνοια – shock  για τον άνθρωπο που βλέποντας τον εαυτό του την «εικόνα της αρρήτου δόξης», αναγνωρίζει ότι την έχει αμαυρώσει, την έχει προδώσει και την έχει αρνηθεί στη ζωή του’  μια μετάνοια –λύπη που να πηγάζει από το έσχατο βάθος της συνείδησης του ανθρώπου ’ μια μετάνοια- επιθυμία για επιστροφή, παράδοση στην αγάπη και το έλεος  του Θεού.  Να γιατί δεν είναι δυνατόν να πούμε : «αμάρτησα».  Αυτή η ομολογία θα γίνει ουσιαστική και αποτελεσματική μόνο όταν καταλάβουμε την αμαρτία και τη βιώσουμε σ’ όλο το βάθος και την ελεεινότητά της.

Ακριβώς αυτό είναι το έργο και ο σκοπός  του Μεγάλου Κανόνα’ να ξεσκεπάσει την αμαρτία και έτσι να μας οδηγήσει στη μετάνοια.  Η αποκάλυψη δε αυτή, δεν γίνεται με ορισμούς και απαριθμήσεις αλλά με μια βαθιά ενατένιση στη μεγάλη βιβλική ιστορία που είναι η ιστορία της αμαρτίας, της μετάνοιας και της συγγνώμης.  Αυτή η ενατένιση μας μεταφέρει σ’ ένα διαφορετικό πνευματικό πολιτισμό, μας προκαλεί σε μια εντελώς διαφορετική θεώρηση του ανθρώπου, της ζωής του, των σκοπών και των κινήτρων του.  Επανορθώνει μέσα μας τα βασικά πνευματικά πλαίσια μέσα στα οποία η μετάνοια γίνεται και πάλι μια δυνατότητα. Όταν, για παράδειγμα , ακούμε :

Τη του Άβελ, Ιησού, ουχ ωμοιώθην δικαιοσύνη’  δώρα σοι δεκτά, ου προσήξα ποτέ, ου πράξεις ενθέους, ου θυσίαν καθαράν, ου βίον ανεπίληπτον …

        Συνειδητοποιούμε ότι η διήγηση της πρώτης θυσίας, που πολύ περιληπτικά  αναφέρεται στη Γραφή, αποκαλύπτει κάτι το ουσιαστικό για τη δική μας τη ζωή, για τον ίδιο τον άνθρωπο.  Καταλαβαίνουμε ότι η αμαρτία είναι, πρώτα απ’ όλα, η άρνηση ότι η ζωή προσφορά ή θυσία στο Θεό, με άλλα λόγια  δηλαδή, η άρνηση ότι η ζωή έχει θεϊκό προσανατολι σμό’ ότι η αμαρτία, επομένως ,είναι από τις ρίζες της, η παρέκκλιση της αγάπης μας από τον τελικό σκοπό της.  Αυτή η αποκάλυψη μας δίνει τη δυνατότητα να πούμε κάτι που ριζικά εξαφανίστηκε από τη δική μας «σύγχρονη» εμπειρία της ζωής, αλλά που τώρα γίνεται το «υπαρξιακά» αληθινό :

Τον πηλόν ο Κεραμεύς , ζωοπλαστήσας ενέθηκάς μοι σάρκα και οστά και πνοήν και ζωήν.  Αλλ’ ω Ποιητά μου, Λυτρωτά μου και Κριτά, μετανοούντα δεξαι με.

        Για να καταλάβομε σωστά το  Μεγάλο Κανόνα θα πρέπει να ξέρουμε την Αγία Γραφή και  να έχουμε την ικανότητα να μεταφέρουμε τα νοήματά του στη ζωή μας.  Το ότι σήμερα τόσοι πολλοί άνθρωποι τον βρίσκουν ανιαρό και άσχετο, είναι γιατί η πίστη τους δεν τροφοδοτείται πιά από τις πηγές των Αγίων Γραφών οι οποίες για τους Πατέρες της Εκκλησίας είναι η πηγή της πίστης.  Είναι ανάγκη να ξαναμάθουμε πώς να μπούμε στον κόσμο όπως αυτός αποκαλύπτεται από την Αγία Γραφή και πώς να ζούμς σ’ αυτόν.  Δεν υπάρχει πιο σωστός δρόμος που οδηγεί σ’ ένα τέτοιο κόσμο από τη λατρεία της Εκκλησίας, η οποία δεν είναι μόνο μετάδοση της βιβλικής διδασκαλίας αλλά κυρίως φανέρωση του βιβλικού τρόπου ζωής.

        Το ταξίδι της Μεγάλης Σαρακοστής λοιπόν αρχίζει με την επιστροφή στην "αφετηρία", στον κόσμο της Δημιουργίας, της Πτώσης, της Μετάνοιας, στον κόσμο όπου καθετί μιλάει για το Θεό και αντανακλά τη δόξα Του, στον κόσμο όπου όλα τα γεγονότα αναφέρονται στο Θεό, όπου ο άνθρωπος βρίσκει την πραγματική διάσταη της ζωής του, και βρίσκοντάς την μετανοεί.

Alexander Schmemann, GREAT LENT, Journey to Pascha, ST.VLADIMIR’S SEMINARY PRESS

Alexander Schmemann, ΜΕΓΑΛΗ ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ, Πορεία προς το Πάσχα, εκδ. Ακρίτας