Οἱ  ἐπιστολές του μᾶς ἐπιτρέπουν  νὰ διακρίνωμε, ὡς  τὸν ἐσωτερικώτερο πυρήνα τῆς ὑπάρξεώς του, «μίαν ἀκατασίγαστη ὁρμή πρὸς τὴν τελειότητα, ποὺ μποροῦσε νὰ ἱκανοποιηθή μόνον μὲ μιὰ ἀκαταπόνητη αφοσίωσι στὸ ἔργο ποὺ τὸν ἔταξε ὁ Θεός».  Ἦταν ἐχθρός πρὸς κάθε ἡμίμετρο, ἀντιπρόσωπος τῆς τάξεως τοῦ ἀπολύτου.  Ἔχοντας ὑπ’ ὄψιν αὐτό τὸ αἴσθημα τῆς ἐσωτερικής ἀνησυχίας ποὺ τὀν κατέτρωγε, κατανοῦμε τώρα τὸν φλογερό ζῆλο, μὲ τὸν ὁποῖο ρίχθηκε στὸν διωγμό, γιὰ νὰἀναπληρώση  τὸ κενό τῆς ἠθικῆς του ἀποστολῆς, μὲ ἐξαιρετικές προσπάθειες, γιὰ νὰ ὑπηρετήση τὸν Νόμο, μέ ἄγριο φανατισμό πρὸς τὰ ἔξω. Ἦταν μιὰ μορφὴ τῆς πολὺ γνωστῆς στοὺς ψυχολόγους «ὑπεραντικαταστάσεως»  σὲ ἀποτυχημένες ἐνέργειες καὶ στὰ συναισθήματα μειονεκτικότητος ἀπέναντι στὴν καταπιεστικὴ  παντοδυναμία τοῦ Νόμου…

        Μόνον ἀργότερα, ὠς χριστιανός, κατενόησε ὁ Παῦλος τὴν ἀπατηλή τακτικὴ τῆς «ἁμαρτίας» στὴ δαιμονικὴ πανουργία της. Πολλὲς λύπες προέρχονται ἀπὸ λανθασμένη θρησκευτικὴ ἐκπαίδευσι, ἀπὸ ψεύτικη ἐσωτερικὴ εἰρήνη, ἀπὸ ἔλλειψι ἐμπιστοσύνης στὸν Θεό.  Ὁ Παῦλος, ὕστερα, στὴν πρὸς Ρωμαίους Ἐπιστολή, μᾶς δείχνει τὸ δρόμο τῆς θεραπείας : Μια καινούργια, θετική, βασική σχέσις πρὸς τὸν Θεό.  Το μούδιασμα τῆς ψυχῆς λύνεται, ὁ πόλεμος χαλαρώνεται, δὲν ἐπιτυγχάνεται ἡ «ὑπεραντικατάστασις» μὲ φανταστιὲς ὑπεραξίες, μὲ καμιὰ πίεσι πάνω στὴ συνείδησι.  Μιὰ καινούργια βασική κατεύθυνσις φανερώνεται, μία σχέσις ἐμπιστοσύνης, ὅμοια μ’ἐκείνην ποὺ ἐχει τὸ μικρὀ παιδὶ, ποὺ  χαρακτηρίζεται ἀπὸ μιὰ χαρὰ γιὰ τὴν προσευχή, ποὺ δὲν τὴν ἐνοχλεῖ καμιὰ  ὀλιγοπιστία, καὶ ἀπό μιάν ἔξαρσι, ποὺ μέσα της ἡ ψυχή, βρίσκοντας την φυσική της φωνή, ἀλαλάζει : «Ἁββᾶ, ὁ πατήρ!».  Ἔτσι κατόρθωσε ὁ Παῦλος, ὠς χριστιανός, να τακτοποιηθῆ μὲ τὸ παρελθόν του, νὰ κυβερνήση τὴν ζωή του.  Δὲν  βλέπομε νὰ ἔχη τὸ ἄρρωστο αἴσθημα τοῦ ἀποστάτου, οὔτε κανένα «μίσος  γιὰ τὸ παρελθόν του, τὸ μίσος τῆς ἀποτυχημένης ἀγάπης». Τὶς παλιές ἀξίες δὲν τὶς ἀρνήθηκε, οὔτε τὶς φόρτωσε μὲ μίσος, ἀλλ’ ἀναγνώρισε τὴν προσωρινή τους σημασία,  -«Ἐβραῖος ἐξ Ἐβραίων,  Ἰουδαῖος ἐκ ψυλῆς Βενιαμίν»,-  ἤ τοὺς ἔδωσε τὴν χριστιανική τους σφραγίδα,  -« ὁ νόμος καλὸς», «νόμον ἱστῶμεν».  Μὲ πλήρη ἀταραξία στέκεται ἐμπρός στὸ παρελθόν.  Ὀλόκληρη ἠ ζωὴ του θὰ γίνη αἰσθητὴ «σὰν μιὰ γεμάτη νόημα ἐνότης».

JOSEPH HOLZNER

 

Ας δούμε κάτι άλλο.  Ακόμη κι αν περιοριστούμε στο λογοτεχνικό ύφος με το οποίο μιλούσε ο Χριστός, θα διαπιστώσουμε, ένα το δούμε απροκατάληπτα, ότι διαθέτει μια περίεργη ποιότητα που κανένας κριτικός ή επικριτής του Χριστιανισμού δεν φαίνεται να έχει προσέξει. Ο τρόπος με τον οποίο επιχειρηματολογεί χρησιμοποιώντας τον «κατά μείζονα λόγο», μοιάζει σαν να στήνει ένα σωρό από πύργους τον ένα πάνω στον άλλο, ή σαν να φτιάχνει μια παγόδα με πατώματα που φτάνουν ίσαμε τον έβδομο ουρανό.  Ίσως να μην υπάρχει τίποτα τελειότερο στην παγκόσμια λογοτεχνία από την χρήση των τριών αναβαθμών, την οποία βλέπουμε στην παραβολή των «κρίνων του αγρού».  Εδώ ο Χριστός παίρνει πρώτα στο χέρι του ένα κρινάκι και λέει πόσο ταπεινό  και αδύναμο είναι’  έπειτα, εντελώς ξαφνικά, το εξυμνεί ζωγραφίζοντάς  το με ζωηρά χρώματα και ανυψώνει την ομορφιά του πάνω από όλα τα παλάτια και τ’ ανάκτορα που υμνούν οι θρύλοι και τα έπη των εθνών’  και τέλος, με μια Τρίτη εκπληκτική αναστροφή, το ταπεινώνει και πάλι λέγοντας : «...κι αν ο Θεός ντύνει έτσι το αγριόχορτο, που σήμερα υπάρχει και αύριο θα το ρίξουν στη φωτιά, δεν θα φροντίσει πολύ περισσότερο για εσάς;».  Είναι σαν να στήνει κανείς μπροστά μας με ένα νεύμα του ένα θεόρατο πύργο της Βαβέλ, να τον υψώνει διαμιάς ίσαμε τον ουρανό, και εκεί ψηλά στην κορυφή του, ψηλότερα  από όσο φτάνουν τα όνειρα, να βλέπουμε ξαφνικά τη μορφή του ανθρώπου που την βαστούν τρείς αθάνατες οντότητες πάνω σε μια κλίμακα καμωμένη από ανάλαφρη λογική και αστραφτερή φαντασία!  Από λογοτεχνικής άποψης, αυτός ο τρόπος έκφρασης και επιχειρηματολογίας είναι το αριστούργημα των αριστουργημάτων.  Αλλά δείτε: μοιάζει σαν τα λέει όλα αυτά σχεδόν στην τύχη, σαν να του ξεφεύγουν καθώς σκύβει για να κόψει ένα λουλούδι. Ναι λοιπόν, αυτή η πολύτροπη χρήση του συγκριτικού βαθμού έχει μια ποιότητα, που μου φαίνεται να υπαινίσσεται πολύ υψηλότερα πράγματα από αυτό που λέμε σήμερα ποιμαντική, ή κήρυγμα.  Δεν υπάρχει πραγματικά τίποτα που να φανερώνει ένα τόσο λεπτό όσο και αληθινά ανώτερο πνεύμα όσο αυτή η ικανότητά του να συγκρίνει ένα ταπεινότερο πράγμα με ένα ανώτερο και την ίδια στιγμή αυτό το ανώτερο με ένα ακόμα πιο υψηλό’  να σκέφτεται δηλαδή σε τρία επίπεδα ταυτόχρονα.  Είναι σπάνια σοφία το να βλέπει κανείς, για παράδειγμα, ότι ο πολίτης είναι ανώτερος από τον δούλο και την ίδια στιγμή  ότι η ψυχή του είναι απείρως ανώτερη από τον πολίτη και την Πόλη.  Δεν έχουμε εδώ να κάνουμε με τίποτε από αυτά που, όσοι απλοποιούν το Ευαγγέλιο, συνηθίζουν να αποκαλούν «απλοϊκή ηθική διδασκαλία» ή «συναισθηματικό κήρυγμα».  Είναι κάτι που ξεπερνά κατά πολύ όσους αρκούνται να λένε στους άλλους να ειρηνεύσουν.  Πολύ μακριά από όλα αυτά, ένα εκπληκτικό παράδειγμα της εφυΐας για την οποία μιλώ, βρίσκεται στην φαινομενική αντίφαση ανάμεσα στα λόγια του Χριστού για την ειρήνη και σε αυτό που είπε για την μάχαιρα. Είναι ακριβώς αυτή η εφυΐα, η οποία βλέπει ότι μια καλή ειρήνη είναι καλύτερη από έναν καλό πόλεμο, αλλά και ότι ένας καλός πόλεμος είναι καλύτερος από μια φαύλη ειρήνη. Τέτοιες απρόσμενες συγκρίσεις υπάρχουν πάμπολες στα Ευαγγέλια και κατά τη γνώμη μου παραπέμπουν σε απίστευτα ανοικτούς ορίζοντες.  Είναι τόσο απροσδόκητες και καταπληκτικές, όσο κι ένα πλάσμα τριών  διαστάσεων μέσα σε ένα δυσδιάστατο κόσμο

G. K. Chesterton “The Everlasting Man” Ο ΑΙΩΝΙΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ, Εκδ. ΙΩΝΑΣ

 

        Όλες οι αρετές είναι λιγότερο ισχυρές τη στιγμή που ο άνθρωπος συνειδητοποιεί ότι τις έχει και αυτό αληθεύει ιδιαίτερα για την ταπείνωση….

        Ταπείνωση σημαίνει να ξεχάσω τον εαυτό μου…

        Μέσω αυτής της αρετής, όπως και με κάθε άλλη, ο Θεός θέλει να στρέψει την προσοχή του ανθρώπου μακριά από τον εαυτό του προς τον Ίδιο και τον πλησίον του…

        Ο Θεός θέλει να φέρει τον άνθρωπο σε εκείνη την κατάσταση όπου ενώ μπορεί για παράδειγμα να σχεδιάσει τον καλύτερο καθεδρικό στον κόσμο, γνωρίζοντας ότι είναι ο καλύτερος, θα είναι στον ίδιο βαθμό και με τον ίδιο τρόπο πανευτυχής αν τον φτιάξει κάποιος άλλος. Ο Χριστός τον θέλει, εν τέλει, να είναι τόσο απελευθερωμένος από κάθε μεροληψία προς όφελός του, που θα μπορεί να χαίρεται με τα ταλέντα του με τέτοια ειλικρίνεια και με τόση ευγνωμοσύνη, όπως θα μπορεί να χαίρεται θαυμάζοντας τα ταλέντα του πλησίον του ή το ηλιοβασίλεμα ή έναν καταρράκτη.  Θέλει τον κάθε άνθρωπο μακροπρόθεσμα να είναι ικανός να αναγνωρίσει όλα τα δημιουργήματα (ακόμα και τον εαυτό του) ως δοξασμένα και εξαίρετα πλάσματα.  Θέλει να σκοτώσει την ζωική φίλαυτη αγάπη του όσο το δυνατόν γρηγορότερα αλλά ο μακροπρόθεσμος στόχος Του είναι να επαναφέρει σε αυτόν ένα νέο είδος αγάπης για τον εαυτό του, μια φιλανθρωπία και μια ευγνωμοσύνη για όλους, ακόμα και για τον ίδιο.  Όταν θα έχουν μάθει οι άνθρωποι να αγαπούν αληθινά τον διπλανό τους όπως τον εαυτό τους, θα μπορούν  να αγαπάνε τον εαυτό τους όπως αγαπάνε και τον διπλανό τους.  Δεν πρέπει να ξεχνάμε : Ο Θεός αγαπάει αληθινά τους ανθρώπους που δημιούργησε και πάντα τους επιστρέφει με το δεξί Του χέρι όσα τους έχει αφαιρέσει με το αριστερό.                                                                                                                                                                                         C. S. LEWIS

 

Πλησιάζοντας  ἕναν Ἅγιο, ἄς πάρουμε σὰν παράδειγμα τὸν Ἀββᾶ Ἰσαὰκ τὸν Σῦρο, δὲν νιώθεις νὰ σοῦ κάνη ἀποφατική θεολογία ποὺ στηρίζεται ἀπλῶς σὲ μιὰ φιλοσοφική ὁρολογία.  Μέσα στὴ ζωὴ σὲ ἀνατέμνει.  Σοῦ ἀποκαλύπτει τὴν ἀποφατικότητα πάνω στὰ πράγματα.  Θεολογία εἶναι ἠ ἀγιότης του.  Γίνεσαι δεκτὸς ὁλόκληρος ἀπ’αὐτόν, σ’ἕναν ἄλλο κόσμο.  Βρίσκεις ἐδῶ ὅλα τὰ πράγματα διαφορετικά. ἤρεμα, γαλήνια, ζωντανά, ἀθάνατα, ἁρωματισμένα ἀπὸ μιὰν ἄρρητη εὐωδία.  Βρίσκεις τὸν κόσμο ἑνὸς Ἁγἰου, τῆς ἁγιότητος τῆς θεολογίας.  Καὶ σ’αὐτόν τὸν κόσμο χωράει ὅλος ὁ ἄνθρωπος.  Βαφτίζεται, πεθαίνει.  Δὲν μένει τίποτε ἔξω ἀπὸ τὸν θάνατο.  Ὄταν ἀνασταίνεται εἶναι ἄλλος.  Ἀνήκει σ’ὅλους, καὶ τοῦ ἀνήκουν ὅλα.  Δὲν διαμάχεται.  Τοῦ ἐδόδη, κατὰ χάριν, πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς.

        Αὐτὸ ποὺ ἐχει ὁ Ἅγιος εἶναι ἀλλης φύσεως, ἄλλης γεννήσεως, ἀλλης μήτρας καὶ ἄλλου τοκετοῦ.  Εἶναι «τὸ γεγεννημένον ἐκ τοῦ Πνεύματος», «τὸ ἄνωθεν ἐρχόμενον», τὸ ὁποῖο «ἐπάνω  πάντων ἐστί».  Ἔχει ἀλλη συμπεριφορά, οὐσία, χαρακτῆρα.  Διακονεῖ, λάμπει, ἀγαπᾶ καὶ κολάζει (τιμωρεῖ) ἄλλως, ὡς ἐξουσίαν ἀγάπης ἔχων καὶ οὐχ ὡς οἱ γραμματεῖς.  Αὐτή εἶναι ἡ θεολογική λαμπηδών τοῦ ἀγίου Πνεύματος, ἡ Χάρι, πού εἶναι κάτι ἀλλο ἀπ’ὅλα τὰ ἄλλα, γιατὶ τὰ κλείνει, τὰ ἀνακεφαλαιώνει καὶ τὰ ξανακανουργώνει ὅλα σωτήρια μέσα του : τὰ σέβεται καὶ  τὰ δοκιμάζει.

        Κάθε μιὰ κίνησι τῆς σκέψεως ἤ τῆς ψυχῆς τοῦ ἁγίου τὸν προδίδει’  εἶναι μιὰ ἀφορμὴ γιὰ νὰ ἐλευθερωθοῦν καὶ νὰ ἀναδυθοῦν νέα κύματα γαλήνης, νἀ θραύσουν ἀθόρυβα φιάλες ἀρωμάτων τοῦ Πνεύματος, ποῦ καταπραΰνουντήν ψυχή καὶ τὸ σῶμα τοῦ πλησίον.  Μπορεῖς νὰ δῆς εἰκονισμένη τὴ θεολογική ἀλήθεια τῆς ἐκπορεύσεως τοῦ Πνεύματος, τοῦ προΐεσθαι καὶ  τῆς γεννήσεως τοῦ Υἱοῦ’ καὶ ὄχι τῆς ποιήσεως, τοῦ φτιαξίματος ἤ τοῦ φτιαχτοῦ.  Ἐδῶ κάτι ἀνερμήνευτο  ἀναδύεται, ἀπό την πραγματικότητα  ἀπρόσιτη καὶ ἄκτιστη καὶ φτάνει σὲ σένα σὰν παράκλησι, γεῦσι αίωνίου ζωῆς.

«ΕΙΣΟΔΙΚΟΝ» Ἀρχιμ. Βασιλείου, Καθηγουμένου Ἰερᾶς Μονῆς Ἰβήρων