...η χάρη:  η απρογραμμάτιστη, αυθόρμητη και αιφνίδια εισβολή της θεϊκής χαράς στις εγωκεντρικές ζωές μας.

...μόλις αρχίσουμε, να καταλαβαίνουμε αυτό το κεντρικό μήνυμα, όλες οι άλλες λεπτομέρειες της χριστιανικής διδασκαλίας μπαίνουν στη σωστή προοπτική:  η φύση της μετάνοιας ως δώρο και απαίτηση, η δυνατότητα μεταμορφώσεως του υλικού κόσμου, ο αναλλοίωτος χαρακτήρας του Θεού ως κάτι που αναπόφευκτα συνυπάρχει με την ελευθερία Του να συμμετέχει στην εντελώς διαφορετική ζωή των κτιστών όντων, το αδιαχώριστο γνώσης και αγάπης στον Θεό κτλ.

Δεν θα σταματήσω να επαναλαμβάνω ότι η αφηρημένη γλώσσα της θεολογίας, οι εννοιολογικές περιπλοκές και οι φαινομενικές αντιφάσεις, είναι το  αποτέλεσμα της αναζήτησης για μια γλώσσα που θα εκφράσει κατάλληλα μια νέα αίσθηση για το τί είναι δυνατό.  Όσο περισσότερο ασχολούμαστε με τις περιπλοκές , τόσο περισσότερο κινδυνεύουμε να χάσουμε αυτή την αίσθηση του δυνατού. Δεν μπορούμε  να την ανανεώσουμε απλά προσπαθώντας. Μπορούμε όμως να μπούμε στον δρόμο της εκ νέου ανακάλυψής της, αφήνοντας κατά καιρούς τη φαντασία μας ελεύθερη.

ROWAN WILLIAMS 

 

... εκπροσωπεί τη μητέρα πάντων.  Εκπροσωπεί ένα νέο τρόπο γεννήσεως.  Αγαπώ τη μάνα μου γιατί μ' έφερε στη ζωή, αλλά αγαπώ περισσότερο μια άλλη μάνα, γιατί με οδηγεί στον υιό της, στον Χριστό, σε μια άλλη ζωή,

Δημήτρης Μαυρόπουλος

 

Έτσι περνάμε στο τρίτο σημαντικό θέμα.  Όταν τελικά απελευθερωθούμε από την κατοχή, αυτό που απλώνεται μπροστά μας είναι μια ατέλειωτη πορεία μέσα στο φώς και τη χαρά.  Επιτέλους ανοιγόμαστε δραστικά στην εν πολοίς χαμένη δυνατότητα της πραγματικά αφίλαυτης απόλαυσης –τόσο ζωντανό και ατόφιο είναι αυτό που μπορούμε να βιώσουμε.  Το όραμα ενός καινούργιου κόσμου προϋποθέτει ότι τόσο εγώ  όσο και το περιβάλλον μου θα αποκτήσουν ένα βάθος αδιανόητο έως τώρα.  Οι άνθρωποι και ο κόσμος στον οποίο  ζουν, γίνονται άξιοι να τους δοθεί απεριόριστος χρόνος’ και αυτός ο απεριόριστος χρόνος είναι εγγυημένος.  Αυτό που συναντάμε τώρα είναι η ενότητα όλων όσων είναι τριγύρω μας με την αστείρευτη ρίζα ή έδαφος του θείου…

…Η συνάντησή μας με την πλήρη αλήθεια και την ανεπιφύλακτη  αγάπη που συνεπάγεται η συνάντησή με τον Θεό,  έχει αποτέλεσμα να κάνει τα πάντα «περισσότερο αληθινά», περισσότερο άξια της αγάπης και της αγαλλίασής μας. Αντίστροφα, η φυγή απ’ αυτήν συνάντηση, επειδή φοβόμαστε το κόστος της, θα μας οδηγήσει αναγκαστικά πίσω στην ανία και τη φυλακή του εαυτού μας –πίσω στο κατεχόμενο έδαφος ενός εαυτού που ανησυχεί υπερβολικά για την υπεράσπιση των ορίων του, τόσο που αδυνατεί να διανοηθεί τη χαρά…

…αυτό που περιγράφεται με τόση δύναμη και φρεσκάδα είναι απλά η χάρη:   η απρογραμμάτιστη, αυθόρμητη και αιφνίδια εισβολή της θεϊκής χαράς στις εγωκεντρικές ζωές μας

…μόλις  αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε αυτό το κεντρικό μήνυμα, όλες οι άλλες λεπτομέρειες της χριστιανικής  διδασκαλίας μπαίνουν στη σωστή προοπτική:  η φύση της μετάνοιας ως δώρο και απαίτηση, η δυνατότητα  μεταμόρφωσης του υλικού κόσμου, ο αναλλοίωτος χαρακτήρας του Θεού ως κάτι που αναπόφευκτα συνυπάρχει με τη ελευθερία Του να συμμετέχει στην εντελώς  διαφορετική ζωή των κτιστών όντων, το αδιαχώριστο γνώσης και αγάπης στον Θεό κτλ

ROWAN WILLIAMS, The Lion’s World: A journey into the heart of Narnia,  Ο ΚΟΣΜΟΣ ΟΥ ΛΙΟΝΤΑΡΙΟΥ Οδοιπορικό στην καρδιά της Νάρνια, Εκδόσεις ΙΩΝΑΣ 2020

Ο ΡΟΟΥΑΝ ΓΟΥΙΛΙΑΜΣ στα τέλη του 2002 έγινε Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι. Αναγνωρίζεται διεθνώς ως εξαίρετος θεολόγος συγγραφέας και δάσκαλος. Αλλά και ως επιτυχημένος ποιητής και μεταφραστής.  Στα ενδιαφέροντά του συγκαταλέγονται η μουσική, η φανταστική λογοτεχνία και οι γλώσσες. Στα τέλη του 2012, μετά από δέκα χρόνια αρχιεπισκοπίας, παραιτήθηκε για να μεταβεί στον καινούργιο του ρόλο ως διευτθντής (Master) του Magdalene College στο Κέμπριτζ.

 

Επαναπροσδιορισμός της «υπερβατικότητας»

 Η λέξη στη συνήθη χρήση της φέρνει στο νου εικόνες απόστασης: το υπερβατικό είναι  κάτι  ανέφικτα μακρινό, έξω από την εμβέλεια της αντίληψής μας.

…αυτό που έχει σημασία δεν είναι η απόσταση αλλά η διαφορά’ όχι μια απροσμέτρητη διάσταση, αλλά μια αστείρευτη  καινότητα (strangeness) – και η άρνηση  αυτή η καινότητα να αιχμαλωτιστεί.

…αυτό εκφράζεται με όρους εξέγερσης, η χαρούμενη ανατροπή μιας αυτάρκους τάξης στο όνομα μιας αχώρητης αλήθειας.  Υπερβατικότητα είναι η μανικότητα της χαράς.  Η αλήθεια του Θεού γίνεται μια επανάσταση ενάντια σ’ αυτό που έχουμε φτιάξει ως εαυτό.

…σε όλους μας έχει δοθεί η ευκαιρία μιας γοητευτικής περιπέτειας στην οποία καλούμαστε να γίνουμε επαναστάτες.   Το κακό προβάλλει ως η ύστατη δύναμη αντίδρασης.  Καλούμαστε να δούμε τους εαυτούς μας σαν να ζούμε «υπό κατοχή» και μας επιστρατεύουν να ενταχθούμε σ’ ένα κίνημα αντίστασης.  Η αναγνώριση της υπερβατικότητας γίνεται η γνώση ότι υπάρχει ζωή πέρα από την μονοτονία του «σοβιετικού» κόσμου των περιορισμένων δυνατοτήτων και των προκαθορισμένων υποχρεώσεων.

Καλά μέχρι εδώ.  Άλλωστε, είναι απολαυστικό να θεωρούμε τους εαυτούς μας όχι μόνο θύματα καταπίεσης, αλλά και δραστήριους επαναστάτες εναντίον της. Τα προβλήματα εμφανίζονται με το δεύτερο σημαντικό θέμα [που προβάλλει…

… Εμείς είμαστε οι δυνάμεις κατοχής.  Εμείς έχουμε αιχμαλωτίσει τους εαυτούς μα…

Έτσι, προτού συγχαρούμε  τους εαυτούς μας που καταταχθήκαμε στα επαναστατικά στρατεύματα, πρέπει να αντιμετωπίσουμε το γεγονός ότι αυτό ενάντια στο οποίο επαναστατούμε, είναι αυτό που έχουμε επιλέξει –και ακόμη επιλέγουμε.  Καλούμαστε σε μια επανάσταση ενάντια σ’ αυτό που επίμονα νομίζαμε ότι θέλαμε και αυτό που επίμονα νομίζαμε ότι ήμασταν. Θα μπορέσουμε να κρατήσουμε όρθια την επανάστασή μας μόνο αν αποκτήσουμε μια ρωμαλέα, νέα αίσθηση του ποιοι μπορούμε να γίνουμε. Μια τέτοια αίσθηση δεν μπορεί να προέλθει από τη φαντασία μας και την αυτό-εξέτασή μας. Βέβαια, είναι καλό να εξετάζουμε τον εαυτό μας, αλλά αυτό μας ανοίγει νέες πόρτες μόνο εάν ξέρουμε τι είναι αυτό που θα μπορούσε  να είναι διαφορετικό.  Για να το μάθουμε  αυτό, πρέπει να εμπλακούμε σε μια συζήτηση με έναν πολύ επικίνδυνο Ξένο.  Το πώς θα τον εμπιστευθούμε, παρόλα αυτά, είναι μια μεγάλη ιστορία, οι λεπτομέρειες της οποίας διαφέρουν πολύ από άνθρωπο σε άνθρωπο. Σίγουρα, πάντως, έχει να κάνει με την πεποίθηση ότι ενώπιόν του μπορούμε  με ασφάλεια (δεν είναι ακριβώς η κατάλληλη λέξη) να αντιμετωπίσουμε την αναλήθειά μας, γιατί αυτός ο ξένος δεν θα μας καταδικάσει ούτε θα φύγει.  Μόλις  καταλάβουμε αυτό αρχίζουμε να αισθανόμαστε τι σημαίνει ή με τι μοιάζει η απαλλαγή μας από την κατάσταση «κατοχής».

  …Όταν απελευθερωθούμε από την κατοχή, αυτό που απλώνεται μπροστά μας είναι μια ατελείωτη πορεία μέσα στο φως και τη χαρά.  Επιτέλους, ανοιγόμαστε δραστικά στην εν πολλοίς χαμένη δυνατότητα της πραγματικά αφίλαυτης απόλαυσης- τόσο ζωντανό και ατόφιο είναι αυτό που μπορούμε να βιώσουμε…                                                                                          (θα συνεχιστεί)

ROWAN WILLIAMS, The Lion’s World. A  journey into the  heart of Narnia, London 2012 «Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΛΙΟΝΤΑΡΓΙΟΥ, Οδοιπορικό στην καρδιά της Νάρνια» Εκδόσεις ΙΩΝΑΣ 2020