… η Εκκλησία η ίδια είναι μια λειτουργία, ένα υπούργημα, ένα κάλεσμα να ενεργήσεις σε αυτό τον κόσμο κατά τον τρόπο του Χριστού, να δώσεις  μαρτυρία σε Εκείνον και στη Βασιλεία Του.  Την  ευχαριστιακή λειτουργία, λοιπόν, δεν πρέπει να την πλησιάζομε και να την αντιλαμβανόμαστε  από την «λειτουργική» ή την «τελετουργική» άποψη μονάχα.  Ακριβώς όπως το Χριστιανισμό μπορεί – και πρέπει- να τον θεωρούμε  ως το τέλος  της θρησκείας, έτσι και η χριστιανική λειτουργία γενικά, και η Ευχαριστία ειδικά, είναι αληθινά το τέλος της λατρείας, μιας «ιερής» θρησκευτικής πράξης χωρισμένης από –και σε αντίθεση με-- τη «βέβηλη» ζωή της  κοινότητας. Πρώτη, προϋπόθεση για την κατανόηση της  λειτουργίας είναι να λησμονήσουμε οποιαδήποτε «λειτουργική ευσέβεια» (“liturgical piety”).

Alexander Schmemann, “For the Life nd the World”, “ΓΙΑ ΝΑ ΖΗΣΕΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ» εκδ. Ακρίτας

 

…Αρχίσαμε με το θέμα αυτό της τροφής , για να απαλλάξομε τούς όρους «μυστηριακός» και «ευχαριστιακός» από τους συνειρμούς που απόχτησαν μέσα στη μακρόχρονη ιστορία της τεχνικής θεολογίας, όπου τούς χρησιμοποιούν σχεδόν αποκλειστικά μέσα στα πλαίσια του «φυσικού» σε αντίθεση με το «βέβηλο», μέσα στην ίδια παναπεί αντίθεση στη θρησκεία και στη ζωή που αφήνει τη ζωή τελικά δίχως λύτρωση και θρησκευτικά δίχως νόημα. Σύμφωνα με την άποψή μας όμως το «προπατορικό» αμάρτημα δεν είναι πρωταρχικά πώς ο άνθρωπος «παράκουσε» το Θεό. Το αμάρτημα είναι πώς έπαψε να πεινάει για Εκείνον και μόνο για Εκείνον, έπαψε να βλέπει τη ζωή του ολάκερη εξαρτημένη από έναν κόσμο που ήταν ολάκερος ένα μυστήριο (sacrament) της κοινωνίας με το Θεό. Το αμάρτημα δε στάθηκε πώς ο άνθρωπος παραμέλησε τα θρησκευτικά  καθήκοντα του. Το αμάρτημα στάθηκε πώς ο άνθρωπος στοχάστηκε το Θεό σύμφωνα με την άποψη της θρησκείας, δηλαδή το Θεό σε αντίθεση με τη ζωή.  Η μόνη πραγματική πτώση του ανθρώπου είναι η μη ευχαριστιακή ζωή του μέσα σε ένα μη ευχαριστιακό κόσμο.  Η πτώση δεν είναι πως προτίμησε τον κόσμο από το Θεό, πως διατάραξε την ισορροπία ανάμεσα στα πνευματικά και στα υλικά πράγματα, αλλά πώς έκανε τον κόσμο υλικόν ενώ έπρεπε να τον μετασχηματίσει σε «ζωή ἐν Θεῷ», να τον γεμίζει νόημα και πνεύμα.

Alexander Sshmemann

 

      
 

         Δεν είναι, λοιπόν, συμπτωματικό πως η βιβλική ιστορία της Πτώσης έχει και αυτή επίκεντρο την τροφή.  Ο άνθρωπος έφαγε από τον απαγορευμένο καρπό.  Ο καρπός του ενός αυτού δένδρου, οποιαδήποτε άλλη σημασία και αν έχει, δεν έμοιαζε με κανέναν από τους καρπούς του Παραδείσου: δεν είχε προσφερθεί ως δώρο στον άνθρωπο.  Δεν τον είχε δώσει, δεν τον είχε ευλογήσει ο Θεός : μια τροφή που βρώση της έμεινε καταδικασμένη να είναι κοινωνία μόνο με τον εαυτό της και όχι με το Θεό. Είναι η εικόνα της αγάπης του κόσμου μόνο για τον κόσμο και η βρώση από τον καρπό αυτό είναι  η εικόνα της ζωής όταν την νοήσουμε ως αυτοσκοπό.

        Η αγάπη δεν είναι εύκολο πράγμα και η ανθρωπότητα προτίμησε να μην ανταποδώσει την αγάπη του Θεού.  Ο άνθρωπος αγάπησε τον κόσμο, αλλά τον κόσμο ως αυτοσκοπό και όχι ως αντικατοπτρισμό του Θεού.  Ο άνθρωπος το έκανε αυτό συστηματικά, ώστε τώρα αυτό πέρασε μέσα «στην ατμόσφαιρα», καθώς λένε. Το βρίσκει φυσικό να νιώθει τον κόσμο θολvμένο, όχι διαπερασμένο από την μια ‘άκρη ως την άλλη από την παρουσία του Θεού.  Το βρίσκει  φυσικό να μη ζει μια ζωή ευχαριστίας απέναντι στο Θεό που του χάρισε    

        Ο κόσμος είναι ένας πεσμένος κόσμος, επειδή ξέπεσε μακριά από την επίγνωση πως ο Θεός είναι τα πάντα εν πάσι (all in all). Το προπατορικό αμάρτημα που μαραζώνει τον κόσμο είναι η συσσώρευση αυτού του παραμελήματος του Θεού από μέρους μας. Και ακόμα και η θρησκεία του πεσμένου αυτού κόσμου δεν μπορεί να τον γιάνει ή να τον λυτρώσει, γιατί η θρησκεία αυτή δέχθηκε να περιορίσει το Θεό σε μια περιοχή λεγομένη «ιερή» («πνευματική», «υπερφυσική») – περιοχή αντίθετη από το «βέβηλο» κόσμο. Παραδέχτηκε την κοσμικότητα (secularism), που όλα θέλει να τα περιλάβει και που δοκιμάζει να κλέψει με τρόπο τον κόσμο από το Θεό.

       Η φυσική εξάρτηση του ανθρώπου από τον κόσμο ήταν προορισμένη να μεταμορφώνεται ολοένα σε κοινωνία με το Θεό, στον οποίο βρίσκεται κάθε ζωή. Ο άνθρωπος ήταν προορισμένος να είναι ο ιερέας μια Ευχαριστίας, μια προσφοράς ρου κόσμου στο Θεό, και στην προσφορά αυτή να λαβαίνει το δώρο της ζωής. Μα στον πεσμένο κόσμο ο άνθρωπος δεν έχει τη ιερατική δύναμη να πράξει το όμοιο.  Η εξάρτηση του αυτή από τον κόσμο τον βραχυκυκλώνει, η αγάπη του ξεστρατίζει από τον προσανατολισμό της. Εξακολουθεί να αγαπάει, εξακολουθεί να πεινάει. Γνωρίζει πως εξαρτάται από αυτό που βρίσκεται πέρα από αυτόν. Η αγάπη του όμως και η εξάρτησή του πηγαίνουν μονάχα στον κόσμο καθαυτόν. Δε γνωρίζει πως η ανάσα του μπορεί να γίνει κοινωνία μα το Θεό. Δεν καταλαβαίνει πως με το φαγητό του  μπορεί να λάβει από το Θεό μια ζωή που προχωράει πέρα  από τη φυσική σημασία της.  Λησμονάει πως ο κόσμος, ο αέρας του ή τροφές του δεν μπορούν από μόνα τους να γεννήσουν ζωή, παρά μονάχα όντα λαβαίνομε και τα δεχόμαστε για χάρη του Θεού, μέσα στο Θεό, ως πράγματα που μεταφέρουν το θεϊκό δώρο της ζωής.  Από μόνα τους μπορούν να γεννήσουν μονάχα μια φαινομενική ζωή.

Alexander Schmemann “For the Life and the World”

 Ὁ λύχνος τοῦ σώματος ἐστιν ὁ οφθαλμός, ἐάν οὖν ὁ οφθαλμός σου ἁπλοῦς ᾖ, ὅλον τὸ σῶμα  σου φωτεινόν ἔσται’  ἐάν δε ὁ ὀφθαλμός σου πονηρός ᾖ… τὸ σκότος πόσον; (Ματθ. στ’22,23)

«Και οὐ μικρά τοῦτο βλάβη της ψυχῆς, το προσηλῶσθαι τὸν νοῦν αὐτῆς ἐκεῖ, μεριμνῶντα διόλου περί τῆς τοῦ θησαυροῦ φυλακῆς και τῇ τοιαύτῃ τυραννίδι καταδεδουλωμέον».(Ζιγαβηνός)

«τὸ πάντων καιριώτατον, προδούς τὴν  εὐγένειαν τοῦ ἀνθρώπου και την εέυθερίαν…» (Ιω. Χρυσ.)

«Ἑἰπών  περί τῆς ἀγενοὺς δουλείας του νοῦ, ὅς ἐστιν ὀφθαλμός τὴς ψυχῆς, βούλεται δεὶξαι φανερώτερον ὅτι ἡ τοιαύτη δουλεία τοῦ νοῦ λύμη (= η διά λόγων και έργων κακοποίησις, μεγάλη βλάβη) τῆς ψυχῆς ἐστι. Λαμβάνει δὲ παράδειγμα τὸν ὀφθαλμόν  τοὺ σώματος και ἀπό τούτου δίδωσι και τὰ ἐκείνου νοεῖν».(Ζιγαβηνός)