ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ, Η αμαρτία Υπαρκτική αποτυχία και αστοχία

1. Η πτώση από τη ζωή στην επιβίωση

Ό,τι ονομάζουμε ήθος του ανθρώπου είναι η αναφορά στην υπαρκτική περιπέτεια της ελευθερίας του: Το ήθος φανε­ρώνει αυτό που είναι κατ' αρχήν ο άνθρωπος ως εικόνα του Θεού, δηλαδή ως πρόσωπο, αλλά και αυτό που γίνεται ο άνθρωπος μέσα από την περιπέτεια της ελευθερίας του — ύπαρξη αλλοτριωμένη ή «καθ' ομοίωσιν» του Θεού. Αυ­τή η θεώρηση του ήθους μας επιτρέπει να προσεγγίσουμε το πραγματικό περιεχόμενο (περιεχόμενο ζωής και υπαρκτικής εμπειρίας) που έδωσε στην αλήθεια της πτώσης και της αμαρτίας η ορθόδοξη εκκλησιαστική εμπειρία.

Η πτώση του ανθρώπου για την ορθόδοξη εμπειρία είναι γεγονός ελεύθερης παραίτησης του από τη δυνατότητα μετοχής στην «όντως ζωή», δηλαδή στην προσωπική σχέση και αγαπητική κοινωνία — τη μόνη δυνατότητα να είναι ο άνθρωπος ως υπόσταση προσωπικής ετερότητας[1]. Έχει ως αφετηρία η πτώση την ελεύθερη επιλογή του ανθρώπου να αρνηθεί την προσωπική κοινωνία με τον Θεό, να περιορι­στεί στην αυτονομία και αυτοτέλεια της φύσης του.

H βιβλική διήγηση για την πτώση αναφέρεται στην αφετηριακή εκλογή της φυσικής αυτοτέλειας των πρωτό­πλαστων ανθρώπων: «Εν η αν ημέρα φάγητε από του καρπού του ξύλου του γινώσκειν καλόν και πονηρόν, έσεσθε ως θεοί»(Γεν. 3. 5). Αυτή η πρόκληση προβάλλει στον άνθρωπο ως υπαρκτική δυνατότητα την αυτάρκεια και αυ­τονόμηση της φύσης του: να ορίζει η φύση από μόνη της και να εξαντλεί το γεγονός της ύπαρξης.

Αλλά μια τέτοια «θεοποίηση» της ανθρώπινης φύσης αναιρεί την ίδια την αλήθεια της, είναι ένα «υπαρκτικό ψευδός», μια πλαστή δυνατότητα ζωής. Γιατί η φύση του ανθρώπου είναι κτιστή και θνητή. Μετέχει στο Είναι —στην «όντως ζωή»— μόνο στο ποσοστό που αυθυπερβαίνεται, που υπάρχει ως γεγονός προσωπικής ετερότητας. Ο άνθρωπος είναι, συνιστά υπόσταση ζωής και υπερβαίνει τη θνητότητα και τους περιορισμούς της φύσης του, μόνο στο ποσοστό που πραγματώνει τον προσωπικό τρόπο υπάρξεως του Θεού — τον μόνο τρόπο που υποστασιάζει (κάνει υ­πόσταση) το Είναι.

Αυτό σημαίνει ότι ο άνθρωπος αντλεί τη δυνατότητα υποστατικής ταυτότητας (πέρα από χώρο, χρόνο και φυσι­κούς περιορισμούς) από την προσωπική ύπαρξη του Θεού: είναι η υπαρκτική απάντηση στην πλαστουργό κλήση του Θεού για προσωπική κοινωνία μαζί Του. Από τη στιγμή που το ανθρώπινο πρόσωπο θα αρνηθεί αυτή την κλήση και κοινωνία, δηλαδή την ιδρυτική του προϋπόθεση, από τη στιγμή που θα ζητήσει τη φυσική και υπαρκτική του αυ­τοτέλεια, αυτοαλλοτριώνεται. Δεν αναιρείται η προσωπική του ύπαρξη, γιατί είναι αυτή ακριβώς που προϋποθέτει την ελευθερία της υπαρκτικής αλλοτρίωσης. Αλλά η προσωπι­κή ανομοιότητα παύει να συγκεφαλαιώνει τις δυνατότητες της φύσης στο υπαρκτικό γεγονός της σχέσης και κοινωνίας που υπερβαίνει τη φύση και ελευθερώνει την ύπαρξη από τη φυσική αναγκαιότητα. Η προσωπική ανομοιότητα εξαν­τλείται μέσα στα όρια της φύσης ως ατομική αυτοτέλεια που αντιπαρατίθεται στις άλλες ατομικές αυτοτέλειες τε­μαχίζοντας τη φύση.

Τεμαχίζεται η φύση σε επιμέρους ατομικά θελήματα που εκφράζουν την ανάγκη και την προσπάθεια της ατομι­κής ύπαρξης να επιβιώσει ως φυσική αυτοτέλεια· ταυτίζε­ται η ύπαρξη με την ενστικτώδη, φυσική ανάγκη της αυ­τονομημένης επιβίωσης. Οι φυσικές ανάγκες της ατομικής ύπαρξης (η διατροφή, η διαιώνιση, η αυτοσυντήρηση) γί­νονται αυτοσκοπός, κυριεύουν τον άνθρωπο και καταλήγουν να είναι «πάθη», αφορμές οδύνης και έσχατου πόνου, τελικά αφορμή θανάτου.

[1] «Ζωή και αγάπη ταυτίζονται εις το πρόσωπον: το πρόσωπον δεν αποθνήσκει, μόνον διότι αγαπάται και αγαπά· έξω από την κοινωνίαν της αγάπης το πρόσωπον χάνει την μοναδικότητά του, γίνεται ένα ον όπως και τα άλλα, ένα "πράγμα" χωρίς απόλυτον "ταυτότητα" και "όνομα", χωρίς πρόσωπον. Θάνατος δια το πρόσωπον σημαίνει το να παύση να αγαπάται και να αγαπά, να είναι μοναδικόν και ανεπανάληπτον, ενώ ζωή δια το πρόσ­ωπον σημαίνει την επιβίωσιν της μοναδικότητος της υποστάσεώς του, την οποίαν βεβαιώνει και συντηρεί η αγάπη»: Ιωάν. ΖΗΖΙΟΥΛΑ, Ἀπό το προσωπείον είς το πρόσωπον, σελ. 307.

                                                                                                                                                                                

ΠΗΓΗ : enoriako.ifo

        Ακούμε να μιλάνε σήμερα για κουλτούρα, επαναστατικά κινήματα, διανόησι και προοδευτικότητα.

          Τι έχομε να πούμε γι αυτά ; Μήπως να μην είναι οι νέοι διανοούμενοι, προοδευτικοί ή άνθρωποι «κουλτούρας» :

          Όχι ακριβώς αυτό.

         Μέσα από την Ορθόδοξη ησυχία και τη ζύμωση του νέου κρασιού που σχίζει τα παλιά ασκιά όλα αυτά δεν φαίνονται φοβερά για την τόλμη τους, αλλά ανεπαρκή για την ευτέλειά τους.

       Αλίμονο, αν ήταν φτιαγμένος ο άνθρωπος για τέτοια διανόηση, κουλτούρα και πρόοδο.  Αλίμονο, αν έτρωγε, αν καθυστερούσε σε αυτό το δόλωμα, σαν άμυαλος, περιμένοντας εκεί πρόοδο.  Αλίμονο, αν ο άνθρωπος ήταν όπως διδάσκουν τα συστήματα αυτά και ο διδασκαλίες ανθρώπων.  Αλίμονο αν κλινόταν στον παρόντα αιώνα.

 . . . Θέλομε πολιτισμό, πρόοδο διανόησι.  Αλλά δεν μας φτάνουν, δεν μας αρκούν.  Τα περνάμε και πάμε παραπέρα.  Δεν μπορούμε, δεν ανεχόμαστε να μείνωμε σε τίποτε, να σταματήσωμε κάπου.

 . . .Προχωρούμε από την άγνοια στη γνώσι.  Και η γνώσι μας φαίνεται λίγη.  Και πάμε πέρα από τη γνώσι.  Στην άγνοια την υπερτέραν πάσης γνώσεως.

Προχωρούμε από την κακία στην αρετή.  Και δεν μένομε εκεί.  Δεν είναι σκοπός να αποκτήσωμε αρετές,  σαν καλές συνήθειες τούτου του κόσμου, και να μας φάη ο θάνατος «ενάρετους».   Σκοπός της αρετής, μέσα στην Εκκλησία, είναι να οδηγήση τον άνθρωπο στην ταπείνωσι, που έλκει τη Χάρι και κάνει τον άνθρωπο πνευματοκίνητο,  πνευματοφόρο, χριστοφόρο, θεόν κατά χάριν.  Και βρίσκεται ο άνθρωπος υπέρ θάνατον, ενώ φέρει σάρκα και οστά.

… Τότε, μέσα σ’αυτόν τον χώρο, ο άνθρωπος αποκτά «ίδιον μέγεθος», μπορεί να ζήση, να κινηθή, να δράση σε τούτο και τον άλλο κόσμο.

…Δίνει μηνύματα ζωής με το λόγο και τη σιωπή, με τη δράσι και την ησυχία. Ο θάνατος καταλύθηκε. Και ο άνθρωπος μπορεί από σήμερα να γίνη κοινωνός αυτής της χάριτος, δυνάμεως, δωρεάς.  Μπορεί να διανοηθή, να δράση, να προοδεύση, να δημιουργήση πολιτισμό – τα βλέπει σχετικά, παροδικά, πρόσκαιρα.  Έχουν όμως αιώνια, ανεκτίμητη αξία, όταν δεν κοροϊδεύουν τον άνθρωπο (δεν παρουσιάζονται στον άνθρωπο σαν τέρμα και τέλος και πανάκεια), αλλά όταν όλα αυτά, ενσωματούμενα στην εν Χριστώ ζωή, γίνωνται βοηθητικά στο να πραγματοποιήση ο άνθρωπος τον προορισμό του, ως πρόσωπο και κοινότης, να φάτση στην κατά χάριν θέωσι, και να κάμη τη γή ουρανό από σήμερα.

Αρχιμ.  Βασίλειος,»ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ ΚΑΙ Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΜΑΣ» εκδ. Αρμός

Θεοφάνεια

Τι ώρα είναι; «ὥρα ἡμᾶς ἐξ ὕπνου ἐγερθῆναι...»

 

ΠΗΓΗ : enoriako.info/Category: Κήρυγμα Κυριακής / Θεοφάνεια

Last Updated: 05 January 2017 

Όλοι οι άνθρωποι έχουμε την φιλοτιμία να πιστεύουμε για τον εαυτό μας ότι βλέπει και αξιολογεί σωστά και ενεργεί πάντα με τον ενδεδειγμένο τρόπο στην επικοινωνία και τις σχέσεις με τους άλλους. Από την σχέση με τον εαυτό μας και με του οικιακούς, μέχρι τη σχέση με τον Θεό. Όσο πιο σίγουροι είμαστε γι αυτή μας την στάση, τόσο περισσότερο είμαστε εκτεθειμένοι στον κίνδυνο της αυταπάτης. Όσο πιο γρήγορα δίνουμε πιστοποιητικό... χρηστοήθειας στον εαυτό μας, τόσο περισσότερο εξασφασλισμένα ψευδόμαστε.

Η ιδιοτελής φιλαυτία είναι πλαίσιο ζωής μέσα στο οποίο τα πάντα διαστρεβλώνονται, σε μια θέαση και αξιολόγηση μονομερή, αυθαίρετη και με συνυφασμένο το στοιχείο της ευχάριστης αυταπάτης. Τότε βρισκόμαστε στην μακαριότητα ψεύτικου παραδείσου (δεν είναι μόνον τα ναρκωτικά...!) και πορευόμαστε σε πορεία ουσιαστικά καταστρεπτική, αφού κάθε τι ψεύτικο είναι πεθαμένο. Πολλά πράγματα συντείνουν σε μια τέτοια πορεία...

Εκείνο όμως που έχει σημασία είναι το ερώτημα, που άπειρες φορές εντελώς αυτονόητα, και ως τεχνική απορία, απευθύνουμε σε άλλους: Τι ώρα είναι;

Για την στιγμή της ημέρας κάτι τέτοιο είναι τεχνική γνώση... για την ζωή όμως προσδιοριστική στιγμή ποιοτικής αντίδρασης σε θέματα, όχι απλώς ουσίας, αλλά πολλές φορές καθοριστικά της όλης ύπαρξης. Η απάντηση του απ. Παύλου στην παραπάνω ερώτηση είναι ότι: «... ὥρα ἡμᾶς ἐξ ὕπνου ἐγερθῆναι», δηλαδή «ήρθε η ώρα» να ελευθερωθούμε από τον "ύπνο" που μας αχρηστεύει καταδικάζοντάς μας σε μια επικίνδυνη... αναστολή και απραξία. Συνεχίζοντας ο απόστολος επεξηγεί ότι η "νύχτα" πλέον έφυγε και έφτασε ήδη η "ημέρα".

Οι αφορμές της Πρωτοχρονιάς που ήδη πέρασε και των Θεοφανείων που αυτές τις μέρες γιορτάζουμε, μας βάζουν στην διαδικασία να ελέγξουμε, τι είναι για μας ο χρόνος που ήδη άρχισε και η γιορτή που πλέον έφτασε. Άλλη μια... ανακύκλωση του ετήσιου μετρήματος του χρόνου και ξανά ο γιορτασμός του Βαπτίσματος του Χριστού!

Ας τα δούμε ένα-ένα.

Κάθε καινούργια μέρα μας κάνει να συνειδητοποιούμε ότι ο καιρός της ζωής μας, περνάει και ατυχώς εμείς αφήνουμε το ημερολόγιο και το ρολόϊ να μας κάνουν κουμάντο και δεν είχαμε τελικά χρόνο γι αυτά που πρέπει και χρειάζεται να κάνουμε. Βέβαια ο χρόνος αλλάζει κάποια πράγματα. Απαλύνει το πένθος και την ανάμνηση των πληγών μας, αλλά με μόνο το πέρασμα του δεν κάνει πιο δυνατό ένα γάμο, μια φιλία ή τον χαρακτήρα μας! Όταν ο απόστολος μιλάει για τον ύπνο από τον οποίο πρέπει να ξυπνήσουμε φυσικά εννοεί όχι αποκλεισμό της φυσικής ανάγκης της ξεκούρασης αλλά κατάλληλη και αρμόζουσα χρήση του χρόνου της ζωής. Πολλά μπορούν να μας «βάλουν στον ύπνο». Λάθος επιλογές, άσκοπη εκδαπάνηση δυνατοτήτων, άστοχος προσανατολισμός, κυνήγι κάποιας χίμαιρας. Όμως «Το βήμα του χρόνου αθόρυβο και πέρα απ την ακοή» (Σαίξπηρ) μας προσπερνάει και μένουμε πίσω θλιβεροί αχθοφόροι των πολυποίκιλων λαθών μας.

«Όμορφη μέρα,

Ποιος μπορεί να σε κρατήσει δική του...

Γλυστράς, σαν τον άνεμο μές απ᾿ τα δάκτυλα

σαν το χαμόγελο στα χείλη των παιδιών.»

«Ανατολικοί δρόμοι»

Καίτη Χιωτέλλη

Η καλύτερη απόφαση που μπορώ να πάρω για την καινούρια χρονιά είναι να εκτιμώ και να διαχειρίζομαι σωστά την κάθε μέρα που μου χαρίζει ο Θεός, και να προσπαθώ να μοιάσω περισσότερο στον Χριστό, ώστε να Τον υπηρετήσω καλύτερα. Με στόχο και σκοπό να μπορώ να Του πως και γω «Για όσα πέρασαν: Σ’ ευχαριστώ. Γι’ αυτά που θα έλθουν: Τα αποδέχομαι». (Ν. Χάμερσκελντ)

Εντεταγμένες μέσα στον ετήσιο κύκλο του χρόνου και οι γιορτές, επανέρχονται σε κάθε γύρισμα που εκείνος κάνει. Ήρθαν λοιπόν τα Θεοφάνεια και φέτος και δυστυχώς για πολλούς από μας η γιορτή περιορίζεται στα πολιτιστικά και φολκλορικά της στοιχεία και μόνον. Το νερό του αγιασμού... Η κατάδυση του Σταυρού στην θάλασσα... Η περιφορά των νεαρών που βούτηξαν και έπιασαν τον Σταυρό! Όμως... αυτά είναι η φλούδα της γιορτής...

Ο χρόνος ανάμεσα στις ζημιές που κάνει είναι και το ότι ατονεί τα θέματα και αδυνατίζει τις αποφάσεις μας. Θεοφάνεια και Βάπτισμά ταυτίζονται. Γιορτάζουμε το βάπτισμα του Χριστού με στόχο την επανενθύμιση (επικαιροποίηση;) του δικού μας βαπτίσματος. Ο αγιασμός δεν είναι παρά το νερό της κολυμβήθρας μέσα στο οποίο βυθιστήκαμε για να πούμε στο Χριστό, ότι στο όνομά Του, και από αγάπη γι αυτόν, "πεθάναμε" για ο,τιδήποτε δεν είναι δικό Του (αμαρτία), αφού κάθε τι που είναι αντίθετο σ Αυτόν είναι θάνατος, και βγήκαμε "αναστημένοι" απ’ τα νερά της κολυμβήθρας στο νέο τρόπο ζωής που Αυτός προτείνει.

Αυτό όμως έγινε παλιά, είμασταν μικροί, και πέρασαν από τότε χρόνια και χρόνια, που, όπως είπαμε παραπάνω, έφθειραν την συνειδητότητα του πράγματος. Και μεις "κοιμόμαστε" τον ύπνο της συνήθειας, του αυτονόητου, της παράδοσης... κλπ.

Ὥρα ἡμᾶς ἐξ ὕπνου ἐγερθῆναι... Ήρθε η ώρα να ελευθερωθούμε από τον ύπνο που μας αχρηστεύει. Η κατ’ έτος λοιπόν εορτή μάς δίνει την δυνατότητα αυτό που δεν είχαμε πέρυσι να το αποχτήσουμε φέτος. Αυτό που δεν καταλάβαμε πριν να γίνει τώρα δικό μας. Η συνήθεια να γίνει συνείδηση και τρόπος.

Η καινούργια χρονιά μας φέρνει όχι μόνον την φυσική φθορά που την συνακολουθεί, αλλά μας δίνει και την δυνατότητα, αυτό που δεν είχαμε να το αποχτήσουμε, αυτό που δεν κάναμε να το κάνουμε, αυτό που δεν είμασταν να γίνουμε.

Να αποχτήσουμε συνειδητή σχέση με την Εκκλησία.

Να κάνουμε πράξη το θέλημα του Θεού στην ζωή μας.

Να γίνουμε Χριστιανοί.

Βαφτισμένοι σίγουρα είμαστε... μένει να γίνουμε και χριστιανοί, πράγμα που δεν γίνεται με το βάπτισμα και μόνον. Θέλουμε χρόνο να καταλάβουμε τι είμαστε!!

Ας παρακαλέσουμε τον Χριστό να μας δώσει και χρόνο ζωής και ουσιαστική ελευθερία από τον εαυτό μας για απόφαση συμπόρευσης μαζί Του, αφού «Μια μέρα ο χρόνος θα πεθάνει και η Αγάπη θα τον θάψει» (R. Brautigan).

Με αγάπη και ευχές

Ο εφημέριός Σας

π. Θεοδόσιος