Οι Πατέρες ήξεραν καλά ότι η αμφισβήτηση μίας σκέψης υπονομεύει την εξουσία της και μειώνει την επιρροή της. Ήξεραν επίσης ότι μιά τέτοια εξέταση κατ’ αντιπαράσταση απαιτεί κόπο.

Κατά καιρούς, η εξέταση ενός λογισμού αφορά στη γρήγορη διερεύνηση των πιθανών εκβάσεων σταθμίζοντας τα υποθετικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των επιλογών πού μπορεί καποιος να κάνει, ή υπενθυμίζοντάς του το πραγματικό όφελος  ή τη ζημία παρόμοιων αποφάσεων που έχει πάρει στο παρελθόν.

Ο Άγιος Νείλος ο Ασκητής προτείνει στον πειρασθέντα να χρησιοποιεί «τη μικρή χρονική περίοδο πού έχει  για προσεκτική σκέψη, έτσι ώστε να μπορεί να εξετάσει και να διακρίνει το επιβλαβές  από το ωφέλιμο, καθώς επίσης και το  πόσο περίλυπος θα αισθανθεί όταν θα συμμετάσχει σε μιά άνομη ηδονή και πόση ικανοποίηση και χαρά θα έχει όταν επικρατήσουν οι αγαθοί λογισμοί»

Υπάρχουν άφθονα παραδείγματα στην πατερική παράδοση ανθρώπων πού είχαν το ευτύχημα να συναντήσουν κάποιον πού μπορούσε εύστοχα και επίκαιρα να υποβάλει τις κατάλληλες ερωτήσες επαναπροσανατολίζοντας έτσι τούς λογισμούς τους πρός μία σωστή κατεύθυνση.

Παραδείγματος χάριν, όταν ένας μοναχός μπήκε σε πειρασμό από μιά νέα κοπέλα, εκείνη τον ρώτησε σοφά,

-«Πόσα χρόνια είστε στό μοναστήρι» ;

- »17 χρόνια»  

 Και ξανά τον ρώτησε, «Έχετε πάει ποτέ με γυναίκα» ; «Όχι» απάντησε εκείνος. Καί τότε του αποκρίθηκε η κοπέλα, «Και θέλετε να χάσετε όλους τούς κόπους σας για μιά ώρα ; Πόσα δάκρυα έχετε χύσει ώστε το σώμα σας να εμφανισθεί αγνό ενώπιον του Χριστού ;  Επιθυμείτε να χάσετε όλη αυτήν την εργασία για μία μικρή ηδονή « ;

Στο τέλος ο μοναχός άφησε με ευγνωμοσύνη  το κορίτσι και έπέστρεψε στο μοναστήρι του.

. . .  μπορούμε να πούμε ότι οι κατάλληλες ερωτήσεις έπεισαν τον μοναχό να εξετάσει λεπτομερώς τις συνέπειες των συμπεριφορικών επιλογών του, ώστε να μετατοπίσει την προσέγγισή του από την πρωτόγονη επιθυμία σε μία μεταγνωστική επαναξιολόγιση πού κατέληξε σε μία διαφορετική συμπεριφορική έκβαση.

«ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ» Αλεξίου ιερομονάχου Καρακαλλινού, εκδ. Αρμός

                                                                                               

. . .  η όμορφη έγνοια σας για τη ζωή με συγκινεί,. . . εδώ νιώθω πώς, σ’ αυτά τα ρωτήματα και τα αισθήματα (πού κλείνουν στα μυστικά τους βάθη, δική τους ζωή κι υπόσταση), κανείς άνθρωπος δε μπορεί να σας αποκριθεί.  Γιατί,κι οι καλύτεροί τους ακόμα, προδίδονται απ’ τις λέξεις, άμα πρέπει οι λέξεις αυτές να εκφράσουν τις λεπτότατες αποχρώσεις και τα σχεδόν ανέκφραστα.  Πιστεύω, ωστόσο, πώς δε θα μένατε χωρίς απόκριση, αν σταματούσατε σε πράγματα σαν κι αυτά, πού, τώρα, ξαναδίνουν στα μάτια μου την πρωτυτερινή δύναμή τους.  Άμα σταματήσετε στη Φύση, σ’ ότι απλό έχει, ότι μικρό, που σχεδόν κανείς δεν το προσέχει και πού, ολωσδιόλου άξαφνα κι απρόσμενα, μπορεί να γίνει γιγάντιο κι απροσμέτρητο. άμα απλώσετε την αγάπη σας πάνω στ’ αδύνατα κι ασήμαντα. άμα ταπεινά αποζητήσετε να κερδίσετε, σαν απλός δουλευτής τους, την εμπιστοσύνη αυτών που μοιάζουν φτωχά κι έρημα – τότε το κάθε τι θα σας φανεί πιό εύκολο, πιό αρμονικό, πιό συμφιλιωτικό ας πούμε :  ίσως η νόησή σας να μένει πίσω, ξαφνιασμένη, μα η εσώτατη συνείδησή σας θα ξυπνήσει και θά καταλάβει.

 

. . .  θα ‘θελα να σας παρακαλέσω, μ’ ‘ολη μου τη δύναμη, να κάνετε υπομονή για όλα κείνα πού μένουν άλυτα μέσ’ στην καρδιά σας.  προσπαθήστε ν’ αγαπήσετε τα ίδια τα ρωτήματα, σα να ‘ταν κλειστά δωμάτια ή βιβλία γραμμένα σε ξένη, άγνωστη γλώσσα.  Μη γυρεύετε, για την ώρα, να πάρετε απαντήσεις, που δε γίνεται να σας δοθούν, γιατί δε θα μπορούσατε να τις εφαρμόσετε, να τις «ζήσετε».  Κι αυτό, ίσα-ίσα, έχει σημασία : να ζείτε το κάθε τι.  Για την ώρα, να ζείτε τα ρωτήματά σας μόνο.  Κι ίσως, έτσι ,μπορέσετε να φτάσετε, μιά μακρινή μέρα, χωρίς να το νιώσετε, στην απόκριση.  Ίσως να κλείνετε μέσα σας πλαστουργικές και δημιουργικές ικανότητες, που θα ‘φερναν τη ζωή σας σ’ αγνό κι ευτυχισμένο δρόμο.  ακολουθήστε αυτή την πορεία κ αυτόν τον στόχο – δώστε όμως όλη σας την εμπιστοσύνη σε κείνο που έρχεται. Κι αν τούτο, έρχεται απ’ τη βούλησή σας μονάχα, από μιά κάποιαν ανέχεια κι ανάγκη του εσώτερου Είναι σας , τυλίχτε το με την έγνοια σας, μην το μισήσετε.

«Γράμματα σ’ ένα νέο ποιητή» Rainer Maria Rilke"Briefe an einen jungen Dichter" εκδ.Ίκαρος

Από τις σημειώσεις μου  . . .

«Με νού αχρωμάτιστο, άδειο, άλαλο, δίχως καλούς λογισμούς και κυρίως δίχως αυτούς, να σταθείς στήν προσευχή . . .» Μωυσής, Μοναχός (Αγρυπνία στο ‘Αγιο Όρος)

«Ουδέν βαρύτερον του στοιχείν εαυτώ, ουδέν τούτου ολεθρώτερον» . Τίποτε δεν είναι βαρύτερο και πιό ολέθριο από την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας.  Αββάς Δωρόθεος

«Εν οίς απώλεσας το αγαθόν, εν τούτοις πάλιν κτήσαι αυτό».  Με τα μέσα ένεκα των οποίων  έχασες το  αγαθόν, με αυτά πρέπει  να το επανακτήσης.  Του Αββά Ισαάκ του Σύρου

aπό τις σημειώσεις μου ...

« . . .  πάλευα να πω την αλήθεια.  Καί σου μιλώ ειλκρινά, ήταν υπέροχη αυτή η δουλειά.  Είμαι ευγνώμων γιά όλα εκείνα τα σκοτεινά χρόνια, έστω κι αν εκ των υστέρων φαντάζουν σαν μια μακριά πικρή προσευχή που τελικά απαντήθηκε . . . » Marilynne  Robinson “Gilead” 

«Παρόλο που  χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλο, είναι ανάγκη βα συνειδητοποιήσουμε ότι κανένας εκτός από το Θεό δεν πρέπει να μας είναι αναντικατάστατος. Αν μιά συγκρουση με κάποιο πρόσωπο μας οδηγεί σ΄απόγνωση αυτό θα σημαίνει ότι έχουμε τοποθετήσει αυτό το πρόσωπο σαν είδωλο σε κάποιο θρόνο, εκεί που μόνο ο Θεός θα έπρεπε να είναι . . . » Dr. Henry Cloud & Dr. John Townsend  “BOUNDARIES”

«Νούς  πού συνδιαλέγεται με το λογισμό θα αντιμετωπίσει την αδιάκοπη ανάπτυξή του και θα παρασυρθεί  στο να αποχωριστεί από τη μνήμη του Θεού, και αυτό ακριβώς είναι ο σκοπός των δαιμόνων.  Έτσι ο νούς δεν θα βγεί καθαρός, αλλά ταραγμένος απο τη συνομιλία με το λογισμό  . . .».  Σωφρόνιος Σαχάρωφ « Αγ. Σιλουανός»

« Κάθε  καθαρά λογική σκέψη είναι τρομακτική, δεν έχει ζωή, είναι άκαρπη.  Ο ορθολογικός και λογικός άνθρωπος δύσκολα μπορεί να μετανοήσει  . . . » Alexander  Schmemann «Ημερολόγιο»