Ασκητισμός και θυσία

THOMAS MERTON

9. Τίποτε που θεωρούμε κακό δεν μπορεί να προσφερθεί θυσία στον Θεό. Το να απαρνιόμαστε, επομένως, την ζωή μας επειδή την έχουμε αηδιάσει ή επειδή έχουμε κουρασθεί από αυτή, δεν είναι θυσία και δεν έχει καμμιά απολύτως σχέση με την χριστιανική αυταπάρνηση. Προσφέρουμε στον Θεό ό,τι καλύτερο έχουμε, για να διακηρύξουμε ότι Αυτός είναι απείρως καλύτερος. Θυσιάζουμε προς χάρη του ό,τι περισσότερο εκτιμούμε και αγαπούμε, για να του αποδείξουμε ότι τον θεωρούμε σαν ασυγκρίτως ανώτερο και προσφιλέστερο από ό,τι αποτελεί για μας το «παν». Ένα από τα κύρια έργα της χριστιανικής άσκησης είναι ακριβώς να καταστήση την ζωή μας και το σώμα μας αρκετά έντιμα, αρκετά πολύτιμα, ώστε να μπορούμε να τα προσφέρουμε θυσία στον Θεό.

Πλανώνται όσοι νομίζουν ότι ο χριστιανικός ασκητισμός έχει ως σκοπό να μας κάνει να καταλάβουμε πόσο άθλια ή πόσο κουραστική είναι η ζωή· να μας βοηθήση να εννοήσουμε πόσο αποκρουστικός ή μάταιος είναι ο κόσμος· να μας πείσει ότι το σώμα μας και ό,τι έχει σχέση με το σώμα μας, στην πραγματικότητα δεν είναι καλό, αλλ᾿ είναι κάτι το κακό και το πονηρό. Ένας ασκητισμός που θα είχε αυτό τον σκοπό, που θα θεώρούσε κάθε χαρά και απόλαυση αθεράπευτα χυδαία ή επικίνδυνη, που θα έβλεπε το σώμα και όλες τις ενέργειες του σώματος με φόβο ή, ακόμη χειρότερα, με βδελυγμία -ένας τέτοιος ασκητισμός δεν θα ήταν απλούστατα χριστιανικός, γιατί θα παρέβλεπε ένα βασικό στοιχείο της χριστιανικής αποκάλυψης: ότι ο Θεός έκτισε τα πάντα καλά και καλά λίαν και ότι ούτε οι μεθοδείες του πονηρού ούτε οι αμαρτίες του ανθρώπου κατόρθωσαν ποτέ να τα καταστήσουν τελείως κακά, να τους αφαιρέσουν εντελώς την αρχική αγαθότητα και την αρχική τους αξία. Παρά την ανταρσία του Διαβόλου και των αγγέλων του, παρά την αφροσύνη και την αθλιότητα του ανθρώπου, ο κόσμος παραμένει κατά βάθος «κόσμος», ένα κόσμημα της θείας σοφίας και της θείας αγάπης, ένας «έπαινος» (μία διακήρυξη, ένα διαλάλημα) της δόξας του αγαθού και φιλάνθρωπου Θεού. Αυτό συνεχώς μας βεβαιώνει η Αγία Γραφή και όλη η παράδοση της Εκκλησίας που στηρίζεται σ᾿ αυτήν.

Ο πραγματικός σκοπός του χριστιανικού ασκητισμού είναι να μας αποκαλύψη την διαφορά που υφίσταται μεταξύ της κακής χρήσης των κτιστών όντων (πραγμάτων ή προσώπων), που είναι αμαρτία, και της καλής χρήσης τους, που είναι αρετή. Ο ασκητισμός αυτός σαφώς και απεριφράστως διδάσκει ότι η αμαρτία, η οποία από ωρισμένη άποψη μπορεί ίσως να φαίνεται καλή, στην πραγματικότητα είναι βδελυρή και καταστρεπτική. Ποτέ όμως δεν παραλείπει να τονίση την ανάγκη μιας ουσιαστικής διάκρισης· της διάκρισης μεταξύ της αμαρτίας, που είναι άρνηση, και της χαράς και της απόλαυσης, που είναι θετικό καλό. Αντιθέτως μάλιστα, με κάθε τρόπον προσπαθεί να κάνει αυτή την διάκριση όσον το δυνατόν γνωστότερη και σαφέστερη. Ο πραγματικός ασκητισμός επιμένει ότι μεταξύ αμαρτίας και απόλαυσης δεν υφίσταται κατ᾿ ανάγκη σχέση και σύνδεσμος, και ότι υπάρχουν αμαρτίες που δεν επιδιώκουν την χαρά και την απόλαυση ή και άλλες που δεν βρίσκουν καμμία.

Η χαρά και η απόλαυση έχουν μεγαλύτερη σχέση με την αρετή παρά με την αμαρτία. Η αρετή, που είναι αρκετά αποφασιστική ώστε να "πληρώσει" το τίμημα της αυταπάρνησης, απολαμβάνει τελικώς πολύ περισσότερο τα πράγματα, που έχει απαρνηθή, από ό,τι τα απολαμβάνει ο αμαρτωλός, που με αγωνία προσπαθεί να παραμείνει προσκολλημένος σ᾿ αυτά σαν να ήταν ο θεός του.

Προορισμός επομένως του ασκητισμού είναι να μας βοηθήση να αποκτήσουμε κυριαρχία στον εαυτό μας, για να μπορέσουμε να τον προσφέρουμε θυσία στον Θεό. Ποτέ το Άγιο Πνεύμα δεν θα μας εμπνεύσει την επιθυμίαν να απαλλαγούμε από το σώμα μας σα να ήταν κάτι το κακό ή να καταστρέψουμε τις δυνάμεις και τις ικανότητες, με τις οποίες το έχει προικίσει ο Θεός, σαν να ήταν αμείλικτοι εχθροί του Δημιουργού και συντηρητού τους, ανίκανοι να διδαχθούν, να υπακούσουν, στην χάρη του. Εκείνος, που το έπλασε με τα ίδια τα χέρια του, δηλαδή με τον Λόγο και το Πνεύμα του, και το έδωσε στην ψυχή μας σαν αιώνιο σύντροφο και βοηθό, δεν είναι ποτέ δυνατόν να ευχαριστηθεί με μια θυσία, στην οποία του προσφέρουμε το σώμα μας δολοφονημένο από το πνεύμα μας, άψυχο πτώμα, σάρκα στερημένη της πνοής της ζωής.

Αλλ᾿ ίσως να παρατήρηση κανείς ότι πολλοί άγιοι βάδισαν προς τον ουρανό του Θεού επί των ερειπίων του σώματός τους. Εάν όντως το έκαναν, και εάν ήταν όντως άγιοι, αυτό ασφαλώς δεν ωφειλόταν στο ότι θεωρούσαν το σώμα τους σαν κάτι το κακό και άξιο καταστροφής, αλλ᾿ ήταν το αποτέλεσμα της αγάπης τους για τον Θεό, η οποία είχε παραμερίσει κάθε άλλη σκέψη στον νου και την καρδιά τους και τους ωδηγούσε συχνά σε καταστάσεις, όπου η απάρνηση της υγείας ή και αυτής ακόμη της ζωής ήταν αναγκαία προς χάρη ενός μεγαλύτερου καλού. Η θυσία τους ήταν δικαιολογημένη και αγία. Δεν ήταν καρπός μίσους ή περιφρόνησης προς το σώμα, αλλά καρπός της αγάπης για τον Θεό και τους αδελφούς. Οι άγιοι αυτοί γνώριζαν άριστα ότι το σώμα τους ήταν αγαθό, ένα ανεκτίμητο δώρο του Θεού του ελέους και των οικτιρμών· αλλά γνώριζαν επίσης ότι η αγάπη είναι πολύ μεγαλύτερο αγαθό, ότι δεν μπορεί να συγκριθεί ούτε με το σώμα ούτε με όλη την ζωή, και ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερη αγάπη από εκείνη που μας κάνει να θυσιάζουμε και το σώμα και όλη μας την ζωή προς χάρη των φίλων μας. Αυτή η αγάπη, η αγάπη του Θεού και των αδελφών, τους ενέπνευσε και την θυσία του σώματός τους, όπως προηγουμένως τους είχε εμπνεύσει και την θυσία τόσων άλλων αγαθών. Και αυτή η αγάπη τους ωδήγησε στην αγιότητα, αποτέλεσε και στην περίπτωσή τους -όπως αποτελεί παντού και πάντοτε- την αγιότητα. Γιατί, ας μη πλανιώμαστε, κανείς ποτέ δεν γίνεται άγιος με το να μισεί απλώς τον εαυτό του. Η αγιότητα είναι ακριβώς το αντίθετο της αυτοκτονίας. Είναι ένας καρπός, που μόνο μία ρίζα μπορεί να παραγάγει και να θρέψει: η αγάπη, η αγάπη του Θεού και "ἐν τῷ Θεῷ" όλων όσα "ἐποίησε καί ποιεῖ ὁ Θεός".

ΠΗΓΗ: enoriako.info/Κατηγορία: Συγγραφείς / Thomas Merton

Ασκητισμός και θυσία

THOMAS MERTON

8. Όταν λέμε ότι η χριστιανική αυταπάρνηση πρέπει να είναι υπερφυσική, προσανατολισμένη αποκλειστικά και μόνον προς τον Θεό, εννοούμε ότι πρέπει να έχει ως φυσικό και λογικό καρπό της, μια ζωή προσευχής και καλών έργων, έργων αγάπης του Θεού και των αδελφών. Η χριστιανική αυταπάρνηση δεν είναι μία απλή τεχνική, που αρχίζει και τελειώνει μέσα στα στενά όρια της ατομικής ψυχής. Είναι η πρώτη κίνηση μιας ελευθερίας που ελευθερώνεται από τα δεσμά της ατομικότητας, που με την χάρη του Θεού κατορθώνει να υπερβεί τα όρια της ανθρώπινης φύσεως και γενικώτερα της κτιστής πραγματικότητας, δηλαδή όλη την σφαίρα του «σχετικῶς ὄντος», και να μπει σε μία σχέση φιλίας και κοινωνίας με τον «ἀπολύτως ὄντα», με τον άπειρο και πανάγαθο Θεό, από εκεί δε να στραφεί προς όλα όσα αγαπά ο Θεός και ενωμένη με την αγάπη αυτή του Θεού να προσπαθήσει να τα αγκαλιάσει, να προσπαθήσει να τα αγαπήσει και αυτή όπως τα αγαπά ο Θεός, δηλαδή χωρίς υστεροβουλία και χωρίς ιδιοτέλεια.

Η χριστιανική αυταπάρνηση είναι η αρχή μονάχα της πληρώσεως και ολοκληρώσεως του ανθρώπου "ἐν τῷ Θεῷ". Είναι δε αχώριστη από την μετάνοια, την εσωτερική στροφή του ανθρώπου από τον εαυτό του προς τον Θεό. Η χριστιανική αυταπάρνηση είναι η άρνηση της καταστάσεως της μη "πεπληρωμένης" και μη δυναμένης να "πληρωθῇ" στην οποία μας οδήγησε η αμαρτία. Η άρνηση της φτώχειας και της κενότητας μας, η άρνηση του μηδενός μας· το πρώτο βήμα της στροφής μας προς το πλήρωμα και τον πλούτο του Θεού και όλης της δημιουργίας του.

Η αυταπάρνηση μάς απολυτρώνει από τα πάθη και την φιλαυτία μας. Μας ελευθερώνει από την προληπτική εκείνη προσκόλληση στο «εγώ» μας, ένα «εγώ» που εν γνώσει ή εν αγνοία μας έχει γίνει για μας το κέντρο των πάντων, θεός δηλαδή. Με άλλες λέξεις, μας σώζει από την «σάρκα», όταν η λέξη εννοεί την κατάσταση εκείνη του χωρισμού και της αποξένωσης του ανθρώπου από τον Θεό που προανεφέραμε. Η χριστιανική αυταπάρνηση δεν είναι φυγή από την ύλη ή τις αισθήσεις που μας έδωσε ο Θ εός· είναι το πρώτο βήμα προς την μεταμόρφωση ολόκληρης της ύπαρξής μας, που προβλέπει το «θέλημα», δηλαδή το σχέδιο του Θεού. Μια μεταμόρφωση που θα έχει σαν αποτέλεσμα να ζήσουν και τα σώματά μας μέσα στο φως της δόξας του Θεού και να καταστούν μαζί με τις ψυχές μας κατοικητήρια του Αγίου Πνεύματος.

ΠΗΓΗ:enoriako.info/Κατηγορία: Συγγραφείς / Thomas Merton

Ασκητισμός και θυσία

THOMAS MERTON

6. Προσφέρει μεγάλη δόξα στον Θεόν ο άνθρωπος, που ζει σ’ αυτόν τον κόσμον, εκτιμώντας και χρησιμοποιώντας τα καλά πράγματα της ζωής χωρίς φόβο, χωρίς αγωνία και χωρίς άτακτο πάθος. Δεν είναι δυνατόν να γνωρίσουμε και να αγαπήσουμε τον Θεό σ’ αυτόν τον κόσμον, αν δεν χρησιμοποιήσουμε τα δώρα του. Βεβαίως, η χρήση αυτή -όπως μας προειδοποιεί ο Απόστολος (Α' Κορ. ζ' 31)- δεν πρέπει να γίνει κατάχρηση· αλλά και δεν μπορεί να πάψει να είναι χρήση. Χρησιμοποιούμε τα δώρα του Θεού «ὡς μή καταχρώμενοι», όταν τα χρησιμοποιούμε χωρίς εγωϊσμό και χωρίς ιδιοτέλεια, με πλήρη ευγνωμοσύνη και εμπιστοσύνη στον Θεό, με αληθινή αγάπη γι’ Αυτόν. Κάθε υπερβολική μέριμνα για την υλική πλευρά της ζωής καταδικάσθηκε από τον Κύριο, όταν είπε: «Τίς ἐξ ὑμῶν με­ριμνῶν δύναται προσθεῖναι ἐπί τήν ἡλικίαν αὐτοῦ πῆχυν ἕνα» (Ματθ. στ' 27). Για να χρησιμοποιούμε όμως τα υλικά πράγματα -και γενικώς τα δώρα, που μας χαρίζει ο Θεός- χωρίς υπερβολική μέριμνα και χωρίς περιττή αγωνία, πρέπει να κατορθώσουμε να αποκολληθούμε απ’ αυτά. Και ο καλύτερος τρόπος για να φθάσουμε σ’ αυτή την αποκόλληση είναι να μάθουμε να τα χρησιμοποιούμε με σωστό τρόπο.

Πολλοί άνθρωποι τρέμουν και αγωνιούν για την χαρά και την απόλαυση, που μας προσφέρουν τα υλικά πράγματα. Και αυτό συμβαίνει, γιατί περιορίζονται απλώς στο να φοβούνται τα υλικά πράγματα, αντί να προσπαθούν να ελευθερωθούν απ’ αυτά. Οι άνθρωποι αυτοί νομίζουν ότι μπορούν να γίνουν πνευματικοί απλά και μόνο επειδή ανησυχούν για την σάρκα· και λησμονούν ότι έργο του Χριστιανού είναι, με την χάρη του Θεού, να «πνευματοποιήσει», να γεμίσει με Άγιο Πνεύμα, και την ψυχή και την σάρκα. Εννοείται ότι ο τρόμος και η αγωνία τους ενώπιον των πραγμάτων, που φοβούνται και όμως κατά βάθος εξακολουθούν να αγαπούν με μια αγάπη εγωϊστική, στενεύει την ψυχή τους, την παραλύει, την κάνει ανίκανη να ξεφύγει από την τυραννία που τόσο φοβάται, από την τυραννίαν της σάρκας. Στο τέλος η ψυχή τους δεν κυριαρχείται από άλλη σκέψιν ή φροντίδα εκτός από την σκέψη και την φροντίδα της σάρκας.

Οι άνθρωποι αυτοί καταντούν στην σάρκα, γιατί άρχισαν από την σάρκα. Συχνότατος δε καρπός του αγχώδους αυτού ασκητισμού τους είναι το να «μή χρῶνται» πολλών πραγμάτων, αλλά να το κάνουν κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι σαν να «καταχρῶνται» αυτών. Έτσι η αυταπάρνησή τους γίνεται όχι μέσον αγιασμού, αλλά πηγή μολύνσεως όλης της ζωής τους. Δεν έχουν την χαρά και την απόλαυση που κρυφά ποθούν, γεύονται όμως όλην την πικρή απογοήτευση, την κουραστική αποθάρρυνση και το εκνευριστικό εκείνο αίσθημα ενοχής από το οποίο τόσον θα ήθελαν να λυτρωθούν.

Ο δρόμος του Πνεύματος είναι τελείως διαφορετικός. Ξεκινά από την πίστη ότι, όταν όλη η ζωή μας είναι προσανατολισμένη προς τον Θεό, τότε η χρήση ακόμη και των υλικότερων πραγμάτων, ακόμη και αυτων που εκ πρώτης όψεως φαίνονται λιγώτερο πνευματικά, είναι δυνατόν να αγιάσει και αυτά και εμάς, γιατί όλα τα πράγματα, "καθ’ ἑ­αυτά", είναι καλά και «καλά λίαν». Και όλα μπορούν, με την χάρη του Θεού, να γίνουν οδηγοί μας προς μία διαρκώς μεγαλύτερη γνώση και αγάπη του Θεού, αρκεί να τα χρησιμοποιούμε χωρίς εγωϊσμό και χωρίς οίηση, ευτυχείς γιατί τα έχουμε από τα χέρια Εκείνου που μας αγαπά και του οποίου η αγάπη είναι το μεγαλύτερο αγαθό, η μεγαλύτερη απόλαυση και η μεγαλύτερη χαρά για μας.

ΠΗΓΗ: enoriako.info/Κατηγορία: Συγγραφείς / Thomas Merton