«. . . πνεύμα ο Θεός,καί τούς προσκυνούντας αυτόν εν πνεύματι και αληθεία δεί προσκυνείν »

Ο Θεός είναι πνεύμα.  Κι αυτοί που τον λατρεύουν πρέπει να τον λατρεύουν με τη δύναμη του Πνεύματος, που φανερώνει την αλήθεια.

        Δεν υπάρχει  αμφιβολία πώς οι στίχοι αυτοί από το ευαγγέλιο του Ιωάννη είναι κρίσιμοι στην κατανόηση του Χριστιανισμού.  Αυτά τα λόγια εκφράζουν και αιώνια διακηρύσσουν μιά γνήσα  θρησκευτκή επανάσταση, μιά επανάσταση στην έννοια της θρησκείας. Σ’ αυτές τις  λίγες  γραμμές βλέπουμε τη γέννηση του Χριστανισμού. «Εν πνεύματι  και αληθεία» !

        Η θρησκεία μέχρι τότε και γιά αιώνες αποτελείτο από κανόνες, νόμους και διατάξεις, και έτσι η τήρηση της θρησκείας συνίστατο αποκλειστικά από μιά τυφλή, αναντίρρητη υποταγή σ’ αυτούς τους κανόνες.  Όχι σ’ αυτό το βουνό αλλά στα Ιεροσόλυμα.  Όχι εδώ, αλλά εκεί.  Όχι μ’ αυτόν τον τρόπο αλλά μ’εκείνον.  Έτσι προσφέροντας στο Θεό χιλιάδες τέτοιες συνταγές, οι άνθρωποι προστατεύονταν από τους μπελάδες, από τον φόβο και από την επώδυνη αναζήτηση.  Είχαν κατασκευάσει ένα κλουβί στο οποίο το κάθετι ήταν προσεκτικά κα σαφώς καθορισμένο και δεν υπήρχε άλλη απαίτηση από την ακριβή  τήρησή του.  Όλα αυτά τώρα σβήνονται και ανατρέπονται με λίγες λέξεις.  Η προσκύνηση δε γίνεται σ’ αυτό το βουνό, ούτε στα Ιεροσόλυμα, αλλά «εν πνεύματι και αληθεία».  Μ’ άλλα λόγια όχι με φόβο και στα τυφλά όχι με αγωνία και στενοχώρια, αλλά με γνώση και ελευθερία, με ελεύθερη επλογή και αγάπη, όπως η αγάπη του παιδιού για τον πατέρα του.

        Τώρα στο κέντρο της θρησκείας, στην καρδιά της, δε βρίσκεται ο νόμος, η υποταγή, η συνταγή, αλλά η αλήθεια: ” γνώσεσθε την αλήθειαν ” είπε ο Xριστός, “ και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς ” (Ιωάν 8,32).  Στην καρδιά της τώρα βρίσκετα η διαδικασία της αναζήτησης: “ ζητείτε και ευρήσετε  “ (Ματθ. 7,7).   Όχι καθησυχασμός, αλλά δίψα : “μακάριοι πεινώντeς και διψώντες την δικαιοσύνην “  (Mατθ. 5,6).  Όχι δουλεία, αλλά ελευθερία :  “ ουκέτι υμάς λέγω δούλους, ότι ο δούλος ούκ οίδε τί ποιεί αυτού  ο κύριος “ (Ιωαν. 15,15).  Όχι φιλονομία αλλά αγάπη : “ έλεον θέλω  καί ού θυσίαν “ (Ματθ. 9,13). “  Εντολήν καινήν δίδωμι υμίν ίνα αγαπάτε αλλήλους, καθώς ηγάπησα υμάς  ίνα  καί υμείς αγαπάτε αλλήλους  “(ιωάν.1,34).

Alexander Schmemann, Celebration of Faith, The Church Year, Vol.2, ST  VLADIMIR’S PRESS, 1994.

ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟ, εκδ. ΑΚΡΙΤΑΣ, 1997 α’  έκδοση.