-Παιδί μου, είπε, στην παρούσα κατάσταση δεν μπορείς να καταλάβεις την αιωνιότητα . . .  Μπορείς, όμως, να πάρεις μια ιδέα, αν πείς πως και τα δυο, κ α λ ό   και      κ α κ ό, όταν ωριμάσουν πλήρως, λειτουργούν α ν α δ ρ ο μ ι κ ά.  Για εκείνους που θα σωθούν, όχι μόνον αυτή η κοιλάδα αλλά όλο το γήινο παρελθόν τους θα είναι Παράδεισος.  Και στούς καταδικασμένους, όχι  μόνο το λυκόφως εκείνης της πόλης αλλά και όλη τους η ζωή στη Γη,θα φαίνεται ότι ήταν μια Κόλαση.  Αυτό ακριβώς παρεξηγούν οι θνητοί.  Όταν αναφέρονται σε κάποιο προσωρινό βάσανο, λένε, " Καμιά μελλοντική ευτυχία δεν μπορεί να μου το αναπληρώσει", αγνοώντας πως ο Παράδεισος , μόλις κερδηθεί, θα λειτουργήσει και ανάστροφα μετατρέποντας ακόμα κι εκείνη την οδύνη σε δόξα.  Κι όταν πάλι αναφέρονται σε κάποια αμαρτωλή απόλαυση, λένε "Ας έχω μόνο αυτό κι είμαι έτοιμος να δεχτώ οποιεσδήποτε επιπτώσεις". αγνοώντας ότι η Κόλαση θα εξαπλωθεί στο παρελθόν τους μολύνοντας τη χαρά της αμαρτίας τους.  Και οι δυο διαδικασίες ξεκινούν πρίν το θάνατο. Το παρελθόν του καλού ανθρώπου αρχίζει να αλλάζει έτσι, ώστε οι συγχωρημένες αμαρτίες του και η ανάμνηση των θλίψεων προσλαμβάνουν την ποιότητα του Παραδείσου. Το παρελθόν του κακού ανθρώπου ήδη συμορφώνεται στην κακία του και γεμίζει ολόκληρο ζοφερότητα.  Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο στο τέλος όλων των πραγμάτων, όταν εδώ ανατείλει ο ήλιος και το λυκόφως γίνει σκοτάδι εκεί κάτω,αυτοί που σώθηκαν  θα πουν :"Δε ζήσαμε πουθενά εκτός από τον Παράδεισο", και οι Απολωλότες :"'Ημασταν πάντα στην Κόλαση".  Και όλοι θα λένε την αλήθεια. . .
       -Αυτό δεν είναι πολύ σκληρό, κύριε;
....................................................................................................................................................................
       -Τότε λένε αλήθεια όσοι υποστηρίζουν, ότι ο Παράδεισος και η Κόλαση είναι απλά διανοητικές καταστάσεις;
       -Προς Θεού, όχι !, είπε αυστηρά. Μην βλασφημείς ! Δεν είπες ως τώρα σωστότερη λέξη: η Κόλαση είναι πράγματι μια διανοητική κατάσταση, κλεισμένη στον εαυτό της, κάθε εγκλωβισμός ενός πλάσματος μέσα στη φυλακή του δικού του μυαλού, είναι εντέλει Κόλαση. Αλλά ο Παράδεισος δεν είναι κατάσταση της διάνοιας. Ο Παράδεισος είναι η "πραγματική" πραγματικότητα : ό,τι είναι πλήρως αληθινό, είναι Παράδεισος.

                                                                                    C.S.LEWIS  (The Great Divorse)