ΑΠΟ ΤΗ ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ΣΤΗΝ ΞΑΝΑΚΕΡΔΙΣΜΕΝΗ ΑΘΩΟΤΗΤΑ

Δημήτρης Καραγιάννης

        Το άκουσμα της λέξης «Χριστούγεννα» είναι σύνηθες να δημιουργεί συνειρμούς που αφορούν τα τεκταινόμενα κατά τον εορτασμό των Χριστουγέννων και να λησμ0νείται το ίδιο το γεγονός των  Χριστουγέννων.  Ως σημαντικά στοιχεία καταγράφονται η αργία και οι χειμερινές διακοπές, η ξένοιαστη και ευχάριστη διάθεση, η εορταστική ατμόσφαιρα.

        Χριστουγεννιάτικα έθιμα, χριστουγεννιάτικο δέντρο, χριστουγεννιάτικα τραγούδια, χριστουγεννιάτικος στολισμός, χριστουγεννιάτικο τραπέζι, χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα, χριστουγεννιάτικο τοπίο, όλες αυτές οι όμορφες χριστουγεννιάτικες συνήθειες αυτονομημένες από το βίωμα που τις γέννησε μοιάζουν με ένα άλλο είδος αποκριάς. Χριστούγεννα δίχως Χριστό!

        Τα έθιμα τα οποία ήταν έκφραση του βιώματος της γιορτής - Χριστούγεννα: ταπεινή συγκατάβαση του Θεού - έχοντας αποκοπεί από  το πνεύμα δεν μπορούν να προσφέρουν χαρά και αφήνουν κενό που δεν καλύπτεται.

       Η κατανάλωση χρησιμοποιεί τα έθιμα για να δημιουργεί ανάγκες.  Έθιμα αποκομμένα από τη γιορτή. Αντικείμενα που αντικαθιστούν τα συναισθήματα. Συναισθήματα αποκομμένα από το βίωμα. Στην Αμερική υπάρχουν καταστήματα που πωλούν χριστουγεννιάτικα στολίδια όλο το χρόνο. Στην Ιαπωνία οι έμποροι έχουν επιβάλει τη θέσπιση του εορτασμού των «Χριστουγέννων», όχι βέβαια για λόγους που έχουν να κάνουν με τη Χριστιανική πίστη.

       Ο καταναγκαστικός εορτασμός που απαιτεί το να νιώθεις οπωσδήποτε καλά. Μα ο καταναγκασμός, εξ ορισμού είναι αντίθετος με το αυθεντικό βίωμα, με την έκπληξη.

      Το θετικό συναίσθημα που απαιτεί  την παρουσία του, δίχως όμως την εμπειρία που του αναλογεί. Με αποτέλεσμα, την απογοήτευση του νιώθουμε όταν επιστρέφουμε  με προσδοκίες σε κάποιο μέρος που ζήσαμε έντονες συγκινήσεις, αλλά πλέον με διαφορετικούς όρους που δεν επιτρέπουν τα ίδια βιώματα.  Όπως ο μετανάστης που επιστρέφει στον τόπο του και απογοητεύεται καθώς τα πράγματα δεν είναι όπως τα άφησε. Η νοσταλγία είναι φρένο στα νέα αυθεντικά βιώματα. Απαιτεί την επαναβίωση των ίδιων εμπειριών, όταν όλα γύρω έχουν αλλάξει. Όμως, αγνοεί αυτό που έλεγε ο Ηράκλειτος ό,τι:  «Αν μπεις  στα ίδια ποτάμια, διαφορετικά νερά θα σε βρέξουν».

        Το συναίσθημα αποκομμένο από το βίωμα οδηγείται στην θλίψη, όπως θλίψη έχει τελικά και αυτός που κάνει σεξ δίχως αγάπη και έρωτα, δίχως πρόσωπο. Το ανεπανάληπτο και ακατανόητο θαύμα της ενανθρώπησης του Θεού, που ανατρέπει τη γραμμική πορεία των πραγμάτων και επαναφέρει τη δυνατότητα της ανθρώπινης θέωσης, ισοπεδώνεται σε ένα αναμενόμενο εορταστικό γεγονός πουν κατανοείται με όρους φυγής από την καθημερινή ρουτίνα.

        Μια ανακολουθία ανάμεσα στο καθημερινό βίωμα και στο θαύμα. Κατάθλιψη, από την ανεπάρκεια να δημιουργηθεί, να παραχθεί το θαύμα! Η κατάθλιψη ως συναισθηματικό γεγονός δηλώνει την απουσία του πρσδοκώμενου, ως υπαρξιακό γεγονός όμως είναι η απουσία του νέου, το βάλτωμα στα ίδια, ο εγκλωβισμός στο μοιραίο, δίχως καμιά  ελπίδα για το μέλλον, και στη μίζερη ενασχόληση με το επώδυνο παρελθόν. Η υπαρξιακή αγωνία αντίθετα είναι  η ρήξη προς τον καθησυχασμό, η άρνηση της κλοπής τη ελευθερίας με την αποδοχή των αυτονόητων, η διαρκής αναζήτηση, η αγωνία από τη συνειδητοποίηση της ελευθερίας.

        Ο άνθρωπος που πονά καθώς δεν του αρκεί ο χριστουγεννιάτικος διάκοσμος, που πονά καθώς δεν βιώνει τα έθιμα, που δεν καλύπτεται από την επιπόλαια αποδοχή, είναι πιο κοντά στο μοναδικό θαύμα.  Το θαύμα το διασώζουν οι αμφισβητίες που αρνούνται να ησυχάσουν και να παραδεχθούν το αδιανόητο: το ότι δηλαδή ο Θεός έγινε άνθρωπος. Και έτσι ψέλνουν και αυτοί, δίχως να το αντιληφθούν: «Μυστήριον ξένον ορώ και παράδοξον…» (συνεχίζεται)

«Χριστού Γέννα» εκδ. ΑΚΡΙΤΑΣ