Πρέπει να καταλάβομε πως η πραγματική τραγωδία του Χριστιανισμού δεν είναι ο «συμβιβασμός»  του με τον κόσμο και τον προοδευτικό «ματεριαλισμό». Αλλά αντίθετα η «πνευματικοποίηση» και  ο μετασχηματισμός του σε «θρησκεία».  Και - όπως κιόλας ξέρομε – θρησκεία κατάντησε να σημαίνει ένας κόσμος καθαρής πνευματικότητας, μια συγκέντρωση της προσοχής σε θέματα που ανήκουν στην «ψυχή».  Ο χριστιανοί μπήκαν στον πειρασμό να απορρίψουν ολότελα το χρόνο και να τον αντικαταστήσουν με το μυστικισμό και τις «πνευματικές» επιδιώξεις, να ζούν ως Χριστιανοί έξω από τον καιρό και συνεκδοχικά να ξεφεύγουν  από τις απογοητέυσεις του, να επιμένουν πως ο χρόνος δεν έχει πραγματική σημασία από την άποψη της Βασιλείας , πού βρίσκεται «πέρα από το χρόνο».  Και τελικά το πέτυχαν.  Κατάστησαν το χρόνο αληθινά ασήμαντο, αν και γεμάτον από χριστιανικά  «σύμβολα».  Και σήμερα δεν ξέρουν οι ίδιοι τι να κάνουν με τα σύμβολα αυτά.  Γιατί είναι αδύνατο κανένας να «φέρει το Χριστό πίσω στα Χριστούγεννα», αν Εκείνος δεν έχει λυτρώσει – παναπεί γεμίσει με σημασία – τον ίδιο το χρόνο.

        Χρειάζεται να καταλάβομε, λοιπόν, πως η εντατική, σχεδόν παθολογική απασχόληση του σύχρονου κόσμου μας με το χρόνο και το «πρόβλημά» του έχει τις ρίζες της στην ειδική αυτή χριστιανική αποτυχία.  Εξ αιτίας εμάς των Χριστιανών ο κόσμος όπου ζούμε κυριολεχτικά δεν έχει χρόνο.  Δεν είναι τάχα πως όσο περισσότερα μηχανήματα εφευρίσκομε για να «κερδίσομε χρόνο», τόσο λιγότερο χρόνο διαθέτομε ;  Η αγέλαστη βιασύνη της ζωής διακόπτεται από την ξεκούραση («στάσου και ξεκουράσου») – relaxation (“sit back and relax !”) –  αλλά τετοια είναι η φρίκη του παράξενου κενού που σκεπάζεται με την αληθινά δαιμονική αυτή λέξη relaxation  (ξεκούραση), ώστε οι άνθρωποι χρειάζεται να καταπίνουν χάπια για να την αντέξουν και να αγοράζουν δαπανηρά βιβλία που γράφουν για το πως μπορεί κανείς να σκοτώσει αυτή τη νεκρή ζώνη ή αυτό το no mans’s land  της «σύγχρονης ζωής».

        Χρόνος δεν υπάρχει επειδή ο Χριστιανισμός έκανε, απο τη μια μεριά, αδύνατη για τον άνθρωπο τη ζωή μέσα στον παλαιό φυσικό χρόνο, κομμάτιασε ανεπανόρθωτα τον κύκλο του αιώνιου γυρισμού, ανάγγειλε το πλήρωμα του πλήρωμα του χρόνου,  το χρόνο ως  ιστορία και ως πλήρωση, αληθινά μας δηλητηρίασε μιά γιά πάντα με το όνειρο ενός χρόνου γεμάτου από σημασία.  Από την άλλη μεριά, δεν υπάρχει χρόνος γιατί, με την αναγγελία όλων αυτών, ο Χριστιανισμός παράτησε τον χρόνο, κάλεσε τούς Χριστιανούς απερίφραστα να τον αφήσουν και να θεωρούν την αιωνιότητα ως μιά αιώνια ανάπαυση (αν όχι και «ξεκούραση», “relaxation”).

 Alexander Schmemman,”For the Life and the World”, «Για να ζήσει ο Κόσμος», εκδ. Δόμος.