Σχετικά με την έννοια των τριών πειρασμών του Χριστού στην έρημο, κάνει ιδιαίτερο λόγο ο Ντοστογιέφσκι στο " Μύθο του Μεγάλου Ιεροεξεταστού " που αφηγείται ο Ιβάν Καραμάζωφ στο νεότερό του αδελφό ,το δόκιμο μοναχό Αλιόσα.  Σύμφωνα με την αφήγηση αυτή, που είναι " η αποκορύφωση της δημιουργίας του Ντοστογιέφσκι "  και ίσως το ωραιότερο δημιούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ο Χριστός ξανάρχεται στη γή.  Εμφανίζεται στη Σεβίλλη της Ισπανίας.  Τότε που η ιερά Εξέταση βρισκόταν στη μεγαλύτερή της έξαρση.  Γι αυτό κι ο Μέγας Ιεροεξεταστης δίνει εντολή να Τον συλλάβουν.  Την ίδια νύχτα Τον επισκέπτεται στη φυλακή του, για να Του πεί πως αύριο κιόλας θα Τον παραδώσει στην πυρά σαν τον χειρότερο αιρετικό.  Η κατηγορία που απαγγέλλει κατά του Χριστού, είναι πώς δεν υπέκυψε στούς τρείς πειρασμούς όταν  "ο Ιησούς ανήχθη εις την έρημον υπό του Πνεύματος".  Οι πειρασμοί αποκρούστηκαν από τον Χριστό εν ονόματι της ελευθερίας του ανθρωπίνου πνεύματος.

. .   Αν αποδεχόσουν τους "άρτους", θ' απαντούσες στη συμπαντική και προαιώνια ανθρώπινη λαχτάρα τόσο του ατόμου όσο και του συνό\ου, δηλαδή: "ποιόν να προσκυνήσω ;"  Δεν υπάρχει πιο ακατάπαυστη και πιο βασανιστική φροντίδα για τον άνθρωπο όταν μένει ελεύθερος, παρά πως να βρεί όσο γίνεται γρηγορότερα κάποιον να προσκυνήσει. Μα ο άνθρωπος θέλει να προσκυνήσει κάτι που είναι αναμφισβήτητο, τόσο αναμφισβήτητο που όλοι οι άνθρωποι να συμφωνήσου μονομιάς πως πρέπει να το προσκυνήσουν.  Γιατί εκείνο που βασανίζει αυτά τ' αξιολύητα πλάσματα δεν είναι μονάχα να βρούν κάτι που εγώ ή ένας άλλος να μπορεί να το προσκυνήσει, μα να βρούν κάτι που να το πιστεύουν όλοι κι όλοι να το προσκυνάνε κι απαραίτητα αυτό να το κάνουν όλοι μαζί. Αυτή ίσα-ίσα η ανάγκη της γενικής λατρείας είναι το μεγαλύτερο μαρτύριο του κάθε ανθρώπου χωριστά και όλης της ανθρωπότητος από την αρχή του κόσμου. Γι' αυτή τη γενική λατρεία εξολόθρευσαν ο ένας τον άλλον με το σπαθί.  Δημιουργούσαν θεούς και φώναζαν ο ένας τον άλλον : "Παρατήστε τους θούς σας κι' ελάτε να προσκυνήσετε τους δικούς μας, αλλιώς σας περιμένει θάνατος κ' εσάς και τους θεούς σας !" Κι αυτό γίνεται θα γίνεται ως το τέλος του κόσμου, ακόμα κι όταν εξαφανιστούν απ' τον κόσμο οι θεοί : Και τότε ακόμα θα γονατίσουν μπροσά στα είδωλα. Το ήξερες, δεν μπορούσες να μην το ξέρεις αυτό το βασικό  μυστικό της ανθρώπινης φύσης, μα αρνήθηκες τη μοναδική αλάνθαστη σημαία που σου προτάθηκε για να εξαναγκάσεις όλους να Σε προσκυνήσουν ασυζητητί -τη σημαία του επίγειου άρτου.  Και την αρνήθηκες ενονόματι της ελευθερίας και του επουράνιου άρτου.  Κοίτα λοιπόν τι έκανες ακόμα.  Κι όλ΄αυτά πάλι ενονόματι της ελευθερίας !  Σου λέω πως η πιο βασανιστική φροντίδα για τον άνθρωπο είναι τούτη : Ζητάει να βρεί όσο μπορεί γρηγορότερα κάποιον που να μπορεί να του παραδώσει κείνο το δώρο της ελευθερίας που μ' αυτό γεννιέται ο δύστυχος. Μα κύριος της ελευθερίας των ανθρώπων γίνεται μονάχα κείνος που μπορεί να καθησυχάσει τη συνειδησή τους. Με το ψωμί Σου δινόταν μια ακαταμάχητη σημαία : Θάδινες ψωμί κι ο άνθρωπος θα Σε προσκυνούσε, γιατί δεν υπάρχει τίποτα πιο αδιαφιλονίκητο απ' το ψωμί, μα αν εκείνη την ίδια στιγμή καταχτούσε κανένας τη συνειδησή του, εχτός από Σένα, ω, τότε θάφτανε στο σημείο και να πετάξει ακόμα το ψωμί Σου και θα ακολουθούσε κείνον που γοήτευσε τη συνειδησή του.  Σ' αυτό είχες δίκιο. Γιατί το μυστικό της ανθρωπινης ύπαρξης είναι τούτο : Δε θέλει μονάχα να ζεί μα να ξέρει γιατί ζεί.  Αν δεν έχει μια στέρεη γνώση του σκοπού για τον οποίο ζεί, ο άθρωπος θ'αρνηθεί να ζήσει και θα προτιμήσει την αυτοκαταστροφή, έστω κι αν όλα γύρω του είναι ψωμιά  Αυτό είναι σωστό, μα τι βγήκε απ' αυτό ;
Αντί να κυριέψεις την ελευθερία των ανθρώπων σύ την έκανες ακόμα μεγαλύτερη ! 'Η μήπως ξέχασες πως ο άνθρωπος προτιμάει την ησυχία, ακόμα και το θάνατο, παρά την ελεύθερη εκλογή εν γνώσει του καλού και του κακού ;  Δεν υπάρχει τίποτα πιο ελκυστικό για τον άνθρωπο απ' την ελευθερία της συνείδησής του, μα δεν υπάρχει και τίποτα πιο βασανιστικό.  Και να που αντί να βάλεις στεθερές βάσεις για τον ησυχασμό της ανθρώπινης συνείδησης μια για πάντα, τούς πρόσφερες ό,τι πιο ασυνήθιστο, ενδεχόμενο και αόριστο, όλα κείνα που ήταν ανώτερα απ΄τις δυνάμεις των ανθρώπων, φέρθηκες λοιπόν σα να μην τους αγαπούσες καθόλου.  Και ποιος τόκανε αυτό ; Κείνος που ήρθε να θυσιάσει τη ζωή Του για χάρη τους !  Αντί να κυριέψεις την ανθρώπινη ελευθερία Εσύ την πολλαπλασίασες και βάρυνες την ψυχή τους για τον αιώνα τον άπαντα με τα βάσανα τούτης της ελευθερίας.  Θέλησες την ελεύθερη αγάπη του ανθρώπου, θέλησες  να Σε ακολουθεί ελεύθερα.  Αντί να υπακούει στον παλιό αυστηρό νόμο, ο άνθρωπος έπρεπε με ελεύθερη καρδιά ν' αποφασιζει απο δω και μπρός ποιο είναι το καλό και ποιο το κακό, έχοντας μοναδικό του οδηγό τη μορφή Σου.  Μα είναι δυνατό λοιπόν να μη σκέφτηκες πως τελικά θ' απαρνηθεί ακόμα και τη μορφη Σου και την αλήθεια Σου, συντριμμένος κάτω απ το τρομερό βάρος : την ελευθερία της εκλογής ; 

(ολόκληρο το σχετικό κείμενο στο: www.enoriako.info/category/ Κείμενα::Fyodor Dostoevsky)