γύναι, πίστευσόν μοι ὅτι ἔρχεται ὥρα ὅτε οὔτε ἐν τῷ ὄρει τούτῳ οὔτε ἐν Ἰεροσολύμοις προσκυνήσετε τῷ πατρί… ἀλλ’  ἔρχεται ὥρα και νῦν ἔστιν, ὅτε οἱ ἀληθινοί προσκυνηταί προσκυνήουσι τῷ πατρί ἐν πνεύματι και ἀληθείᾳ΄ και γάρ ὁ πατήρ τοιούτους ζητεῖ τούς προσκυνούντας αὐτόν, πνεῦμα ὁ Θεός, και τούς προσκυνούντας αὐτόν ἐν πνεύματι και ἀληθείᾳ δεῖ προκυνεῖν. (Ἰω. 4, 22-24).

Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι στίχοι αυτοί από το ευαγγέλιο του Ιωάννη είναι κρίσιμοι στην κατανόηση του Χριστιανισμού. Αυτά τα λόγια εκφράζουν και αιώνια διακηρύσσουν μια γνήσια θρησκευτική επανάσταση, μια επανάσταση στην έννοια της θρησκείας’  σ΄αυτές τις λίγες γραμμές βλέπουμε τη γέννηση του Χριστιανισμού. «’Εν πνεύματι και ἀληθείᾳ»!  Η θρησκεία μέχρι τότε και για αιώνες αποτελείτο από κανόνες, νόμους και διατάξεις, και έτσι η τήρηση της θρησκείας συνίστατο αποκλειστικά από μια τυφλή, αναντίρρητη υποταγή σ΄ αυτούς  τους κανόνες.  Όχι σ’ αυτό το βουνό αλλά στα Ιεροσόλυμα΄ όχι εδώ, αλλά εκεί’ όχι μ’ αυτόν τον τρόπο αλλά μ’ εκείνον.  Έτσι προσφέροντας στον Θεό χιλιάδες τέτοιες συνταγές, οι άνθρωποι προστατεύονταν από τους μπελάδες, από το φόβο και από την επώδυνη αναζήτηση. Είχαν κατασκευάσει ένα κλουβί στο οποίο το καθετί ήταν προσεκτικά και σαφώς καθορισμένο και δεν υπήρχε άλλη απαίτηση από την ακριβή τήρησή του.  Όλα αυτά τώρα σβήνονται και ανατρέπονται με λίγες λέξεις.  Η προσκύνηση δε γίνεται σ’ αυτό το βουνό, ούτε στα Ιεροσόλυμα, αλλά «ἐν πνεύματι και αληθείᾳ»῾  Μ’ άλλα λόγια όχι με φόβο και στα τυφλά, όχι με αγωνία και στενοχώρια, αλλά με γνώση και ελευθερία, με ελεύθερη επιλογή και αγάπη, όπως η αγάπη παιδιού για τον πατέρα του.

Alexanter Schmemann