Ανάμεσα σ’όλες τις προσευχές και τους ύμνους της Μεγάλης Σαρακοστής μια σύντομη προσευχή μπορεί να ονομαστεί η προσευχή της Μεγάλης Σαρακοστής. Η Παράδοση την αποδίδει σε έναν από τούς μεγάλους δασκάλους της πνευματικής ζωής, τον Άγιο Εφραίμ το Σύρο.

        Αυτή η σύντομη και απλή προσευχή κατέχει μια τόσο σημαντική θέση στην όλη λαττρία  της Μεγάλης Σαρακοστής;  Διότι απαριθμεί, μ’ ένα μοναδικό τρόπο, όλα τα αρνητικά και τα θετικά στοιχεία  της μετάνοιας και αποτελεί, θα λέγαμε, ένα «κανόνα ελέγχου» του προσωπικού μας αγώνα στην περίοδο της Μεγάλης Σαρακοστής.  Αυτός ο αγώνας σκοπεύει πρώτα απ’ όλα στην απελευθέρωσή μας από μερικές βασικές πνευματικές ασθένειες που διαμορφώνουν τη ζωή μας και μας κάνουν πραγματικά ανίσχυρους ακόμα και για να κάνουμε αρχή στροφής στο Θεό.

        Η βασική ασθένεια είναι η αργία.  Είναι η παράξενη εκείνη τεμπελιά και η παθητικότητα ολόκληρης της ύπαρξής μας που πάντα μας σπρώχνει προς τα «κάτω» μάλλον παρά προς τα «πάνω» και που διαρκώς μας πείθει ότι δεν είναι δυνατόν ω’ αλλάξουμε και επομένως δε χρειάζεται να επιθυμούμε την αλλαγή.  Είναι ένας βαθιά ριζομένος κυνισμός που σε κάθε πνευματική πρόκληση απαντάει με το «γιατί;» και καταντάει τη ζωή μας μια απέραντη πνευματική φθορά.  Αυτή είναι η ρίζα όλης της αμαρτίας γιατί δηλητηριάζει κάθε πνευματιμ]κή ενεργητικότητα στην πιο βαθιά της πηγή.

 

        Το αποτέλεσμα της «αργίας», είναι η λιποψυχία. Είναι μια κατάσταση δειλίας που όλοι οι Πατέρες της Εκκλησίας τη θεώρησαν τον μεγαλύτερο κίνδυνο της ψυχής.  Η λιποψυχία, η αποθάρρυνση, είναι η ανικανότητα του ανθρώπου να βλέπει καθετί καλό ή θετικό.     Είναι η αναγωγή των πάντων στον αρνητισμό και στην απαισιοδοξία.  Είναι στ’ αλήθεια η δαιμονική δύναμη μέσα μας γιατί ο Σατανάς είναι βασικά  ένας ψεύτης.  Ψιθυρίζει ψευτιές στον άνθρωπο για το Θεό και για τον κόσμο’ γεμίζει τη ζωή με σκοτάδι και αρνητισμό.  Η λιποψυχία είναι η αυτοκτονία της ψυχής γιατί όταν ο άνθρωπος κατέχεται απ’ αυτή είναι εντελώς ανίκανος να δει το φώς και να το επιθυμήσει.

 

       Πνεύμα φιλαρχίας ! Φαίνεται παράξενο πως η αργία και η λιποψυχία είναι ακριβώς εκείνα που γεμίζουν τη ζωή μας με τον πόθο της φιλαρχίας.  Μολύνοντας όλη μας την τοποθέτηση απέναντι στη ζωή, κάνοντάς την άδεια και χωρίς νόημα, μας σπρώχνουν ν’ αναζητήσουμε  αντιστάθμισμα σε μια ριζικά λανθασμένη στάση απέναντι στα άλλα πρόσωπα.  Αν η ζωή μου δεν είναι προσανατολισμένη προς το Θεό, αν δεν σκοπεύει σε αιώνιες αξίες, αναπόφευκτα θα γίνει εγωιστική και εγωκεντρική, πράγμα που σημαίνει ότι όλοι  οι άλλοι γίνονται τα μέσα για τη δική  μου αυτοϊκανοποίηση.  Αν ο Θεός δεν είναι ο «Κύριος και Δεσπότης της ζωής μου», τότε το εγώ μου γίνεται ο κύριος και δεσπότης μου, γίνεται το απόλυτο κέντρο του κόσμου μου και αρχίζω να εκτιμώ καθετί  με βάση τις δικιές μου ανάγκες, τις δικιές μου ιδέες, τις δικιές μου επιθυμίες και τις δικιές μου κρίσεις.  Έτσι η επιθυμία της φιλαρχίας γίνεται η βασική μου αμαρτία στις σχέσεις  με τις άλλες υπάρξεις, γίνεται μια αναζήτηση υποταγής τους σε μένα.  Δεν είναι πάντοτε απαραίτητο να εκφράζεται η φιλαρχία  μου σαν έντονη ανάγκη ναν διατάζω και να κηδεμονεύω τους «άλλους».  Μπορεί επίσης να εκφράζεται και σαν αδιαφορία, περιφρόνηση, έλλειψη ενδιαφέροντος, φρoντίδας και σεβασμού.  Και είναι ακριβώς η «αργία», μαζί με την «λιποψυχία» που απευθύνονται αυτή τη φορά προς τους άλλους έτσι συμπληρώνεται η πνευματική αυτοκτονία με την πνευματική δολοφονία.

Alexander Schmemann