Μοιάζει με παραδοξολογία, αλλά η βασική Θρησκεία που κηρύχνομε και αποδεχόμαστε ως το μόνο μέσο να καταπολεμήσομε την κοσμοκότητα, είναι πραγματικά μια υποταγή στην κοσμικότητα. Η υποταγή αυτή μπορεί να γίνει -και πραγματικά γίνεται- σε όλες τις χριστιανικές ομολογίες, αν και "χρωματίζεται" διαφορετικά μέσα σε μια μη "ομολογιακή εκκλησιά" ενός συνοικισμού, και διαφορετικά μέσα σε μια πατροπαράδοτη ιεραρχική ομολογιακή και λειτουργική ενορία. Η υποταγή δέ γίνεται με το να παρατάς όσα πιστεύεις, τις παραδόσεις, τα σύμβολα και τις συνήθειες (στον κοσμικό άνθρωπο, κουρασμένος καθώς είναι από το λειτούργημα που εξασκεί επαγγελματικά, αυτά όλα κάποτε του αρέσουν πάρα πολύ), αλλά με το να δέχεσαι το ίδιο το λειτούργημα της Θρησκείας σύμφωνα με μια άποψη που είναι στην πραγματικότητα η άποψη της κοσμικότητας -η άποψη της θρησκείας ως βοήθειας : είτε είναι βοήθεια στη  διαμόρφωση του χαρακτήρα, στην ειρήνη του νου, είτε είναι διαβεβαίωση για αιώνια σωτηρία.  Απάνω σε αυτό το μουσικό "κλειδί" γίνεται σήμερα το κήρυγμα και η αποδοχή της Θρησκείας από αμέτρητα εκατομμύρια κοινούς πιστούς. Και είναι αλήθεια να σαστίζει κανείς με το πόσο διαφορά παρουσιάζει η θρησκευτική αυτοσυνειδησία όσων ανήκουν σε ομολογίες που τα δόγματά τους μοιάζει να βρίσκονται σε ριζική αντίθεση το ένα με το άλλο. Γιατί  ακόμα και όταν ένας άνθρωπος αλλάζει θρήκευμα, το κάνει συνήθως επειδή βρίσκει πως το καινούργιο που ασπάζεται του προσφέρνει  "περισσότερη βοήθεια" -ποτέ περισσότερη αλήθεια. Την ώρα που οι θησκευτικοί αρχηγοί συζητούν για οικουμενικότητα στην κορυφή, χαμηλά στις ρίζες παρουσιάζεται κιόλας μιά πραγματική οικουμενικότητα γύρω από αυτή τη "βασική θρησκεία".

        Εδώ σε αυτό το "κλειδί" βρίσκομε την πηγή της φαινομενικής επιτυχίας των θρησκειών σε μερικά μέρη του κόσμου, καθώς είναι η Αμερική, όπου η θρησκευτική "άνοδος" οφείλεται πρωταρχικά στην  κοσμικοποίηση της θρησκείας. 

    Αυτή είναι και η πηγή της παρακμής της θρησκείας στα μέρη του κόσμου όπου ο άνθρωπος δεν έχει ακόμα στη διάθεσή του αρκετό καιρό για να αναλύει αδιάκοπα τις αγωνίες του και όπου η "κοσμικότητα" εξακολουθεί να του προσφέρει τη μεγάλη υπόσχεση για ψωμί και ελευθερία. 

Alexander Schmemann "For the Life and the World",  "ΓΙΑ ΝΑ ΖΉΣΕΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ" Εκδόσεις Δόμο